SeyrüseferİhbarnameEmare → Mavi Ejderha Daha da Güçlenirken

Mavi Ejderha Daha da Güçlenirken

İhbarname - Emare
Cumartesi, 22 Eylül 2018

Japonya, hâlen sürmekte olan denizaltı inşa faaliyetinin ilk fiili adımını 31 Mart 2005 tarihinde sınıfa ismini veren ilk vasıta olan ve türkçe'de mavi ejderha anlamına gelen Sōryū adlı aracı kızağa koyarak [Çizelge.1] atmıştı. Toplam oniki adedi kapsaması beklenen inşa programında uluslararası siyaset dâhil bâzı etkiler neticesinde geçtiğimiz birkaç sene içinde önemli değişiklikler de meydana geldi.

Ölçülebilir teknik veriler açısından alman Tip212A'nın biraz önünde ve diğer bütün mevcut konvansiyonel denizaltı tasarımlarının açık ara ilerisinde bir araç olarak kabûl edilebilecek olan temel Sōryū Sınıfı, 6 Kasım 2017'de denize inen ve tahminî olarak 5 Mart 2019 civarında japon donanmasına teslim edilmesi beklenen Shōryū [Resim.1] adlı onuncu denizaltı ile son bulacak.

Üzerinde İsveç lisansı ile üretilen Stirling Motoru temelli bir Havadan Bağımsız Tahrik (HBT) cihazı bulunan Sōryū Sınıfı denizaltıların yolundan sapmasını sağlayan gelişmelerden bâzıları dört sene kadar önce ele alınmıştı.

Söz konusu sapma neticesinde onbirinci ve onikinci denizaltılar üzerinde köklü bâzı değişikliklere gidilmesine karar verildi. Bu iki denizaltı için HBT'nin (mecburen) tasarımdan çıkartılması sonucunda sualtı seyir sığasının korunabilmesini sağlayacak şekilde elektrikli tahrik sisteminin en önemli bileşenlerinden biri olan mevcut Kurşun-Asit akülerin Lityum-İyon olanlarla değiştirilmesine karar verildi.


Soryu Sınıfının 10.Gemisi Syoryu Havuzda

Resim.1) Sōryū Sınıfının 10. ve son gemisi Shōryū denize indirildikten sonraki birkaç gün içinde alındığı havuzda.


Tabii ki böyle bir değişikliğin son derece karmaşık mühendislik çözümlerine ihtiyaç göstereceği de açıktır. Örneğin Lityum-İyon temelli akülerin sebep olabileceği yangınları söndürebilmek son derece güçtür ve bu ihtimâle karşı tamamen kendine özel yeni bir yangın söndürme teknolojine ihtiyaç olacaktır.

Her biri 20kWsaat enerji sığasına sahip, 480 Kurşun-Asit akü ve dört adet 75kW Stirling HBT [Resim.2] içerdiği düşünülen Sōryū tahrik cihazları için öngörülen tahminî kesintisiz sualtı seyir sığası 5dms1 ile 18 gün civarındadır.

HBT'nin iptâl edilmesinden sonra tasarımdan çıkarılacak olan ve mukavim tekne içinde taşınan sıvı Oksijen sarnıcından ve dört Stirling motorundan elde edilen ağırlık ve hacim kazançları yanında Li-İyon akülerin Kurşun-Asit olanlara göre çok daha iyi güç/hacim, güç/ağırlık oranlarına da sahip olmasının etkisiyle, mevcut tasarım üzerinde 640-960 kadar 50-60kWsaat Li-İyon akü kullanılarak yine çok yüksek bir sualtı seyir yeteneği elde edilebilmesi mümkün görünmektedir.

Diğer taraftan Li-İyon akülerin dolma/boşalma verimleri de Kurşun-Asit olanlara göre daha üstün olduğundan çok daha hızlı doldurulabilmesi ve böylece denizaltıyı son derece hassas bir durumda bırakan şınorkel süresinin belirgin oranda düşürülebilmesi de mümkündür. Bununla birlikte daha hızlı doldurma için daha güçlü dizel jeneratörlere ihtiyaç olacaktır ki bu açık ihtiyaç sebebiyle Sōryū sınıfı üzerinde bulunan her biri 2.280kW gücündeki iki adet Kawasaki 12V-25/25-SB dizelin ve bu dizellere bağlı 1.850kW gücündeki jeneratörlerin onbirinci araçtan itibaren daha güçlü olanlar ile değiştirilmesini beklemek de mantıklı olabilir.


Sayı Borda
Numarası
İsim Kızağa
Koyma
Denize
İndirme
Donanmaya
Teslim
Toplam
Süre - Gün
Tür
Kurşun-Asit Akü + Stirling Motoru
01 SS-501 Sōryū 31/Mar/2005 5/Ara/2007 30/Mar/2009 1.460 mod.1
... ... ... ... ... ... ... mod.1
10 SS-510 Shōryū 28/Oca/2015 6/Kas/2017 5/Mar/2019 1.498 mod.1
Ortalama Süreler - Gün
981 - 1.444 mod.1
Lityum-İyon Akü
11 SS-511 ? 16/Kas/2015 18/Eki/2018 28/Mar/2020 1.595 mod.2
12 SS-512 ? 27/Oca/2017 3/Kas/2019 11/Mar/2021 1.504 mod.2
Lityum-İyon Akü + Yakıt Hücresi
13 SS-513 ? 30/Ara/2017 15/Eki/2020 8/Mar/2022 1.529 mod.3
14 SS-514 ? 26/Oca/2019 26/Eki/2021 3/Mar/2023 1.497 mod.3

Çizelge.1) Sōryū sınıfı inşa programının ilerleyişi, türleri ve inşa süreleri hakkındaki bâzı veriler.
Yeşil hücreler Üsküdar Mühendishânesi tarafından hesaplanan tahminî değerlerdir.


Hemen yukarıdaki çizelgede bugün itibarı ile ulaşılabilen son derece sınırlı verilere bağlı olarak elde edilmiş bâzı tahminler gösterilmiştir. Henüz bu konuda resmî bir tanımlama mevcut görünmediği için tasarımlar arasındaki farkı ifâde edebilmek amacıyla mecburen mod.1, mod.2 ve mod.3 ismini verdiğim geçici bir sınıflama kullandım.

Yeşil hücrelerdeki veriler ilk on denizaltı için gerçekleşen değerlerin, Japonyanın teknolojik altyapısının, çalışma disiplininin, planlama yeteneğinin vs. dâhil edilmesiyle geleceğe dönük hesaplanan tahminî günleri göstermektedir.

Bütün bu gelişmeler sonucunda dünyanın Lityum-İyon aküye sahip olacak ilk denizaltısı olan SS-511 (henüz ismi belli değil) 16 Kasım 2015 tarihinde kızağa kondu. Önümüzdeki ay denize inmesi ve 2020'nin ilk çeyreğinde de donanmaya teslim edilmesi beklenen bu denizaltı üzerindeki akülerin üretimi ise bu amaçla özel olarak yeni inşa edilen bir tesiste GS Yuasa adlı japon işletmesi tarafından Mart 2017 itibarı ile başladı, SS-511 için üretilen bu akülerin Ağustos/Eylül 2018'de tersaneye teslim edildiği tahmin edilmektedir.

Tabii ki böylesi bir teknoloji geliştirmek kolay olmadı. Japponya'da söz konusu çalışmalar 1990'larda başlamıştı. Bu bağlamda Urashima gibi insansız sualtı araçlarında ve Shinkai6500 gibi insanlı derin deniz araştırma araçlarında da bir süredir Lityum-İyon teknolojisini kullanmaktaydı.

Lityum-İyon akü teknolojisinin pek çok alt türevi mevcuttur ve Sōryū-mod.2 üzerinde tam olarak hangi tür bir tercih uygulanmakta olduğu belirsizdir. Bununla birlikte kaynak [1] üzerindeki bilgi kırıntıları göz önüne alınırsa bir ihtimâl, bilhassa daha üstün yangın güvenliği ile öne çıkan Li-Mn2O4 (Lityum-Manganat) temelli ve sıvı elektrolitli bir çözüm kullanılmış olabileceği varsayılabilir, en azından şimdilik.


Soryu Sınıfı denizaltılar. Stirling Motoru ve Yakıt Hücresi çözümleri

Resim.2) Soryu Sınıfı japon denizaltılarında başlangıçta kullanılmakta olan Stirling Motoru temelli Havadan Bağımsız Tahrik sistemi (sol) 30 Aralık 2017'de kızağa konan ilk Soryu-mod.2 olan SS-513 ile yerini PEM türü bir Yakıt Hücresi'ne (sağ) dayanan HBT'ye bırakacak.


Sıvı elektrolitli bu birinci nesil denizaltı Lityum-İyon akülerin yerini 2030 civarında ikinci nesil denebilecek cam elektrolitli Katı-Hâl akülerinin (büyük ihtimâlle Lityum-Kükürt, [Li-S] temelli) alması beklenmektedir. Henüz geliştirilmekte olan bu teknolojiye geçiş gerçekleştiğinde Japon denizaltıların yeteneklerinde ikinci bir büyük sıçramanın daha yaşanması söz konusu olacaktır...

♦ Açıklamalar

1. dms: denizmili/saat [geri]

♦ Kaynaklar

1. GS Yuasa genelağ sitesi - https://www.gs-yuasa.com
2. Japonya Savunma Bakanlığı genelağ sitesi - http://www.mod.go.jp
 







Telif Hakkı © 1997-2020 [uskudar.biz] - sürüm 5.5.1 - Bütün Hakları Saklıdır. Kullanım şartları için tıklayın!
Joomla! GNU/GPL lisansı altında özgür bir yazılımdır.