İhbarname

Avustralya donanması 2007'de İspanya ile anlaşarak, bir kamu kuruluşu olan Navantia tarafından tasarlanıp inşa edilen ve Juan Carlos Sınıfı olarak bilinen, Havuzlu Çıkarma Gemisi türünde iki vasıta satın almaya karar vermiş, gemilerin İspanya'da gerçekleştirilen inşa faaliyetleri 2008'de başlamıştı.

Avustralyanın talep ettiği bazı değişiklere rağmen Canberra Sınıfı olarak tanımlanan bu iki gemi genel itibarı ile Juan Carlos ile eşdeğer bir tasarıma sahiptir. Aynı tasarım daha sonra bilâhare Türkiye'ye de satılınca kısa süre önce İstanbul'da inşasına başlanan ve Anadolu Sınıfı olarak adlandırılan yeni bir Karlos türevi daha yola çıkmış oldu.

Soru: Rusyanın ve Çinin [1], [2] vs. gibi kaynaklardaki sistemlere yönelik ilgileri ve yetenekleri hakkındaki görüşler nelerdir.

Cevap: Soruya temel teşkil eden ilgili makalelerde bahsi geçen ve konvansiyonel olmayan denizaltı tespit sistemlerinin bir alt başlığını oluşturan COKC temelli donanımlar aslında yeni bir teknoloji değildir.

Denizaltıları tespit etmeye yönelik olarak geliştirilen sistemler iki başlığa ayrılabilir; akustik temelli olanlar ve akustik temelli olmayanlar. İkinci Dünya Savaşından bu yana hakim yöntem kendi içinde muhtelif alt bölümlere de ayrılabilecek olan akustik temelli yaklaşımlar başka bir ifadeyle sonarlardır ve bunun dışında kalan bütün diğer yöntemler ise konvansiyonel olmayan yaklaşımlar olarak adlandırılabilir.

Kasım ayı içinde Donanmanın geleceği ile ilgili bir anda pek çok olay cereyan etmeye başladı. Fakat gelişmeler o kadar hızlı ki henüz biri hakkında bile yazamadan yenileri ortaya çıkıyor. Her ne kadar şimdilik kesin olarak doğruluğu kabul edilemeyecek olsa da en acayibine bugün rastladım. [1] vesaire gibi bazı kaynaklara göre geçtiğimiz hafta içinde Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İngilizlerin hizmet dışına çıkartmaya hazırlandıkları HMS Ocean adlı Helikopter Gemisine tâlip olmuş!

Gerçekten de inanılacak gibi değil ama ya doğruysa...

Dün bir arkadaş, konu hem denizcilikle hem de istihbarat ile aynı anda alâkalı olduğundan olsa gerek, Batı medyası kaynaklı bir haberin [1] bağlantısını gönderdi. Mevzu son günlerin en sıcak konularından olan Kore. Zaten bu yazının başlığından da açıkça anlaşılabileceği üzere iddia Kuzey Korelilerin Güney Kore'deki bir tersanenin veritabanına sızarak en yeni askeri gemi projelerine ait çizimleri ele geçirdikleri ile vesaire ilgili.

Daha sonra, gelen bu e-postaya cevaben yazacaklarımı buraya koymaktan bir zarar gelmez düşüncesi hâsıl oldu. Aslına bakılırsa söz konusu haberin içeriğinin herhangi bir önemi mevcut değil ama diğer yandan haberin hedeflerinin önemsiz olduğu söylenemez.

Tam gününü hatırlayamasam da geçtiğimiz Mart aynının sonları gibi olmalıydı, Üsküdar'dan Beylerbeyi istikâmetine yürümekteyken Paşalimanı civarına vardığımda iskele başomuzluğumda, üzerindekiler ve içindekiler tamamen sökülmüş durumda bir FFG-7'nin Deniz Kuvvetlerine bağlı bir romörkör ve eşlik eden bazı gemilerle birlikte Karadeniz'e doğru çekilmekte olduğuna şâhit oldum.

Duruma bakıldığında anlaşılabileceği üzere, Karadeniz'de bir gemi söküm tesisi de olmadığına göre, bu FFG-7'nin bir tatbikatta hedef olarak kullanılacağı açıktı. Fakat bu görsel temâsın üzerinden aylar geçmesine rağmen konuyla alâkalı hiçbir gelişme olmaması da biraz garipti.

İsveç, kendi donanması için tasarladığı A26 sınıfı denizaltının ilkinin inşa faaliyetlerine yakın zaman önce başlamıştı. Ancak bu safhadan sonra A26 ile İsveç tekrar uluslararası denizaltı pazarında boy göstermeye başlayabildi.

Devam eden ve bu sene içinde sonuçlanması beklenmekte olan Polonya donanmasının elindeki denizaltı gücünü yenilemek için başlattığı Orka programına da İsveç tarafından büyük önem verilmektedir çünkü eğer bu satış gerçekleştirilebilirse, sahip olduğu nitelikler sebebiyle A26 tasarımının dünya çapında büyük bir satış başarısı yakalayabilmesi de muhtemel olabilir.

Harpoon füzesi ilk uçuşunu 1972'de yapmıştı. Zaman içinde muhtelif iyileştirmelere tabii tutularak güncel ihtiyaçlara uydurulmaya çalışılan tasarımın gelişmesi, 1990 itibarı ile Berlin Duvarının yıkılması sonucunda oluşan şartlarda ABD Savunma Bakanlığının, yürütülmekte olan daha uzun menzilli (Blok-1D) çalışmalarını durdurmasından sonra oldukça yavaşladı.

Bu tarihten sonra ABD Donanmasının Harpoon veya kısa/orta menzilli diğer gemisavar füze çalışmalarına ilgisi kalmadı. Bununla birlikte üretici şirket füzenin üretimini durdurmadı ve aslına bakılırsa kendi açılarından Dünya çapında büyük satış başarıları elde ettikleri de söylenebilirdi. Türkiye de bu füzenin Dünya üzerindeki en büyük yabancı müşterilerinden biri (incelemedim ama belki de birincisi) olmuştu [Çizelge.1].

İspanya, Fransa ile aralarındaki denizaltı işbirliğinin bazı sebeplerle kopmasından sonra kendi çözümünü üretme yönünde büyük ölçüde tek başına hareket etmek durumunda kalmıştı. Takip eden safhada ise denizaltı tasarımı konusunda yeterli seviyede birikime sahip olmamasının da etkisiyle (ayrıca şimdilik bahsedilmeyecek başka bazı etkiler de söz konusudur) kaçınılmaz olarak muhtelif sıkıntılarla karşılaştı ve karşılaşmaya da devam etmektedir.

Sığ bir bakış açısıyla değerlendirildiğinde S-80 projesinde yaşanan bu sorunlar olumsuz gelişmeler olarak nitelendirilebilir olsa da aslında durum tam anlamıyla böyle değildir çünkü bu kadar karmaşık bir faaliyet esnasında ciddi sıkıntılarla karşılaşmadan başarıya ulaşabilmek imkânsıza yakındır. Dolayısı ile İspanya aslında bu bedeli ödeyerek geleceğe dönük çok önemli kazanımlar ve yetenekler elde edebilecek hâle gelmeye de başlamıştır, sıkıntı çekmeden başarı gelmez.

Japonya günümüzde yeni nesil akü teknolojilerinin geliştirilmesinde ve kullanılmasında, özellikle Sodyum-Sülfür (NaS) ve Lityum-İyon gibi teknolojiler söz konusu olduğunda en önde gelen ülkedir denilebilir. Buna bağlı olarak Dünya üzerinde Li-iyon akü teknolojisi kullanan ilk denizaltının da pek yakında Japon Donanmasının hizmetine girecek olması beklenen bir gelişme olarak kabûl edilebilir.

Diğer taraftan akü teknolojileri üzerindeki geliştirme çalışmaları da daima devam etmektedir ve Lityum-İyon son durak değildir. Bu alanda yaşanan en yeni gelişmenin Katı-Hâl olarak adlandırılan akü teknolojisi olduğu söylenebilir. Şimdilik temelde tüketici elektroniklerine yönelik olarak yürütülen çalışmaların belli bir olgunluk seviyesine eriştikten sonra denizaltılar ve torpiller üzerinde kullanılabilmesi de 2025-2030 döneminden itibaren kuvvetle muhtemel görünüyor.

Rusya 2003-2013 yılları arasında, Hindistan tarafından Talwar Sınıfı olarak adlandırılan altı adet Krivak III (Proje 11356.6) Sınıfı fırkateyni Hint donammasına teslim etmişti. Bu arada mevcut tasarımının biraz daha geliştirilmesiyle ortaya çıkan ve Krivak IV olarak adlandırılabilecek Proje 11356.6M fırkateynlerinden Rus donanması için altı adet inşa edilmesine de karar verilmişti.

İlk gemi olan Amiral Grigorovich'in inşası 2010'da başladı ve 2016 Mayısında teslim edildi. Gemiler üzerinde M7N1 olarak tanımlanan COGAG tahrik sistemi mevcut olacaktı. Söz konusu tahrik sisteminin tasarımı ve üretimi tamamen Ukrayna kökenli Zorya-Mashproekt [2] tarafından gerçekleştirilmekte idi ve Rusya Ukrayna'ya altı gemi için gereken tahrik sistemlerini sipariş etmişti.

Site için gelecekteki bazı çalışmalarda okuyucular açısından verimi artırabilmek amacıyla kod renklendirme altyapısı kuruldu. Bu ne işe yarar diyenler için kısaca ifade etmek gerekirse; herhangi bir yazılım dilinde hazırlanmış kaynak kodlarının uygun şekilde renklendirilmesi suretiyle daha kolay okunabilir hâle gelmesini sağlar.

Bu vesîle ile tahmin edilebileceği gibi Üsküdar Mühendishanesinde gelecekte yazılım temelli çalışmalara daha fazla yer verilmesi muhtemeldir. Tabii ölüm var, kalım var kesin konuşmak mümkün değil ama en azından böyle bir niyet mevcut. Bunun yanında giderek artan ekran çözünürlüklerinden kaynaklanabilecek olası okuma zorluklarına karşı, kullanılmakta olan yazıyüzlerinde bazı değişiklikler de yapıldı.

Norveç tarafından, donanmasında kullanılmakta olan altı adet Ula Sınıfı denizaltının birinci safhada ilk dördünü kapsamak üzere yeni nesil bir araç ile değiştirilmesi için sürdürülmekte olan P6346 programının kazananı, içinde bulunduğumuz ayın ilk günlerinde açıklandı [1], [2]. İhâlede resmi olarak Fransa ve Almanya'ya ait iki denizaltı tasarımı olan Scorpéne 2000 (DSNS) ve Tip 212 (TKMS) yarışıyor görünmekteydi.

Aslına bakılırsa, başlangıcından beri sonucun Almanya lehine olacağı herkes tarafından biliniyordu ve aksi yönde bir karar çok şaşırtıcı olacaktı. Bu ihalenin dikkât çekici taraflarından biri de A26 tasarımının daha işin başında, bu çalışmada İsveç ile işbirliği yapmayacağız diyen Norveç tarafından açıkça reddedilmesiydi. Oysa A26, 1990'ların ortasında İsveç, Norveç, Danimarka ve kısmen Finlandiya tarafından birlikte başlatılan fakat daha sonra çeşitli sebeplerle yürümeyen ve 2004 civarında iptâl edilen Viking denizaltı programının İsveç tarafından yalnız başına devam ettirilmesiyle ortaya çıkmış bir araçtı.