Savunma Sanayii

21.Yüzyıl ile birlikte Türk Savunma Sanayiinde büyük değişiklikler yaşanmaya başladı. Bu gelişmelerin ne ölçüde olumlu olduğunu anlayabilmek ise hiç de göründüğü kadar kolay değil hatta toplumun çok büyük bir bölümü için tamamen imkânsız.

Neden çok zor hatta bazen imkânsız olduğu ilerleyen satırlarda sanırım biraz da olsa anlaşılabilir hâle gelebilecektir. Savunma Sanayii projelerini birkaç temel alt başlıkta ele almak mümkündür; kara, hava ve deniz gibi.

Her zaman ciddi meselelerden bahsetmenin alemi yok. Bu seferki yazı biraz eğlence amaçlı olarak kabul edilebilir ki bu sebeple ciddiye alınması da gerekmez. Eh, deniz dalgasız olmaz!

Uzun zamandan beri Atmaca adı verilen ilk milli gemisavar güdümlü mermi projesinin varlığı ile ilgili bâzı bilgiler mevcut. Diğer taraftan, proje henüz tamamlanmamış olduğu için füzenin neye benzediği hakkında bile elle tutulur bir bilgi mevcut değil.

Bu konu gerçekten biraz acayip. Dilim döndüğünce bugüne kadar açıklanan verileri temel almak sûretiyle meseleyi değerlendirmeye çalışacağım fakat ister istemez yazının biraz uzun ve çoğu okuyucu için gâyet sıkıcı olabileceğini şimdiden belirtmeliyim ne de olsa mevzu oldukça karmaşık ve ancak çok az kişinin ilgi ve bilgi sahasına girebilecek cinsten.

Her ne kadar konunun teknik yönü hakkında yeteri kadar bilgi sahibi olmayan insanların da durumu olabildiğince kavrayabilmesine gayret edecek olsam da bunu sağlayabilmek mümkün olamayabilir. Ayrıca yazının tamamını okumadan içerik hakkında doğru fikir sahibi olabilmenin de mümkün olmayacağını belirtmek gerekir çünkü bütün alt bölümler doğrudan birbiriyle ilişkilidir.

Ağır torpil stratejik bir silahtır. Mesela donanma için acil ihtiyaç olmasına ve aşikar önemine rağmen yine de Atmaca stratejik bir silah sayılmaz ama Akya gerçekten Akdenizdeki güç dengesini etkileyebilecek seviyede ve önemde bir projedir. Tabii kendinden beklenen etkiyi sağlayabilmesi için kelimenin tam anlamıyla milli olabilmesi gerektiğini belirtmeye gerek yok.

Geçtiğimiz yaz döneminde Akya ile alâkalı olarak biraz daha kapsamlı bazı bilgiler [1] yavaşça ortaya çıkmaya başladı. Bu vesileyle artık Mart 2014 tarihinde yayınlanan ilk makalede, o günkü çok sınırlı verilere dayanan değerlendirmenin güncelleştirilmesine ihtiyaç oldu. Mesela o dönem için Akyanın Güney Kore üretimi K731 Baek Sang Eo (Beyaz Köpekbalığı) adlı silahı temel alan bir torpil olacağı yönünde düşünceler vardı ama artık bunun geçerli olmadığı kesinlik kazanmış durumdadır.

Denizaltı fiyatlarının da içinde incelendiği bir makaleyi [1] okuduktan sonra bu bilgileri temel alarak kapsamı özellikle Türkiyenin denizaltılarını da içine alacak şekilde genişletmek fikri aklıma yatmıştı. Söz konusu çalışma 2005 senesine ait olduğu için YTDP'yi kapsamıyor olsa da bâzı başlangıç verileri içeriyordu. Böylece mevcut çalışma temel alınarak kapsamın biraz daha genişletilmesi çok da zor olmadı.

Yine de hemen yazının başında ifâde etmek gerekir ki burada bahsi geçen denizaltı projelerinin maliyetlerini sadece açık kaynaklarla çok hassas olarak tespit edebilmek ve karşılaştırabilmek mümkün değildir!

Eski Cerbe yeni Reis sınıfı denizaltılar hakkında değerlendirilmeye müsait çok sayıda önemli mesele mevcut, konu sıkıntısı yok. Bu sefer akü mevzusunu ele almak düşünülüyor. Fakat bu farazî değerlendirmenin, şimdilik resmî bir bilgiye dayanmadığı için, sadece bir varsayımdan hareketle gerçekleştirileceğini ifâde etmek gerekli.

Tabii bu varsayım tamamen hayâlî bir temele dayanıyor da değil. Şöyle ki söz konusu denizaltılar Almanya tarafından sağlanıyor ve Türkiye'de savunma sanayine yönelik Türkçe olarak yayın yapan bir Alman dergisinde [1] de yakın geçmişte yeni tip denizaltı projesinin aküleri hakkında şöyle bir ifâde yayınlamıştı;

Önceki makalelerden birinde Milgem'in gövdeye bağlı sonarı ve yumrubaşı hakkındaki bazı hususlara dikkâtleri çekmek hedeflenmişti. Bu makalenin beklenenden fazla ilgi çekmesi üzerine belki konuyu devam ettirmenin ve diğer bazı hususları da kısaca ele almanın makûl hale geldiği düşünülebilirdi.

Velhasıl ikinci bölümde bu defa geminin denizaltı savunma harbi yetenekleri açısından bazı kısa değerlendirmeler yapılmaya çalışılacaktır. Milgem projesi çalışmaları ilk başladığı günden itibaren DSH hususu öncelikli olmuştu. Bu tercih Türk Donanmasının ihtiyaçları açısından son derece isabetli bir karardı.

Başlığı böyle atınca anlam değişik yönlere de kayabilir ama burada sadece torpil kelimesinin gerçek anlamı söz konusudur. Bu sayfada Türk Donanması tarafından halen kullanılmakta olan ve yakın gelecekte hizmete girecek olan bütün torpillere ait basit ve özet bir veri kaydı tutulması hedeflenmiştir.

Ayrıca her bir torpil daha ayrıntılı olarak da incelenmiştir/incelenecektir. Tabiatı gereği bu sayfadaki veriler devamlı olarak güncellemeye açıktır bu sebeple daha doğru bilgiler elde edildikçe değişecektir. Şunu da belirtmek gerekir ki bütün bu bilgiler kamuya açık olan kaynaklardan derlenmiştir ve gerçek anlamda bir gizliliği yoktur. Bu sebeple özellikle yeni nesil olanlar ile alâkalı bilgilerin hatalı olmaları da beklenebilir.

Türk Deniz Kuvvetleri için altı adet yeni denizaltı satın alınmasına yönelik ihale 2008 civarında sonuçlanmıştı. Tercih edilen denizaltı modeli bizden önce inşasına başlanma sırasıyla Yunanistan, Güney Kore ve Portekiz'in yaptığı gibi Tip214/1.800 sınıfı oldu. Küçük bazı farklar dışında bu dört ülkenin denizaltıları eşdeğer kabul edilebilir. Aslına bakılırsa daha önceki denizaltı tedarik faaliyetlerinden farklı olarak hiç olmazsa bu kez bir uluslararası ihaleye gidilmeye çalışıldı.

Çalışıldı demek yanlış değil zira gerçek rekabet şartları oluşturabilecek bir ihale ortamının sağlanabildiğini söyleyebilmek mümkün değildi. İhaleye görüntüde sadece üç ülke katıldı; Almanya (HDW), Fransa (DCNS) ve İspanya (Navantia). O zaman diliminde tek yaptığı Fransız denizaltılarını lisans altında üretebilmekten ibaret olan İspanyanın ihaleye katılıyor görünmesi bile anlamsızdı.

Kısaca YTKB olarak adlandırılan "Yeni Tip Karakol Botu" ya da gerçek tanımlamasıyla Tuzla Sınıfı karakol gemisi, diğer bütün savunma sanayii projeleri ile birlikte değerlendirildiğinde gayet başarılı olarak kabul edilebilir. Özellikle Deniz Kuvvetlerinin bu çalışmadaki yaklaşımının ve tercihlerinin de sonuç üzerine olumlu etki yaptığını söylemek doğru olur.

Öncelikle Deniz Kuvvetleri tarafından YTKB kavramının olabildiği kadar HaT (Hazır Ticari) tabanlı donanım ile düzenlenmiş olmasını tebrik etmek gerekir ki biraz cesaret isteyen bu karar sayesinde hem proje askeri alanda tecrübesiz tersanelerin de altından kalkabileceği zorluk seviyesine indi, hem maliyet düştü, hem teslim süreleri kısaldı, hem de belki hepsinden önemlisi Türkiye Cumhuriyeti ilk kez harp gemisi (10 adet YTKB) ihraç etti ki üzerine silah yerleştirilmiş motoryatları savaş aracı saymadığımı belirtmeliyim.

Aslına bakılırsa bu sayfadaki ile tamamen alâkasız farklı bir konuyu inceleyebilmek amacıyla gerekli olan bazı hesaplamaları yapabilmek için Milgem'in endazesine ihtiyaç olmuştu. Fakat haliyle elimde böyle bir veri olmadığından, yayınlanmış resim, çizim, ölçü gibi bütün bilgileri gözden geçirerek önce Milgem gövdesinin 3 boyutlu bir modelini oluşturmaya çalışmak icâb etti.

Endazenin tersine mühendislik ile elde edilebilmesi esnasında ise geminin tasarımı ile ilgili bazı hususlar özellikle dikkâtimi çektiği için öncelik değişti ve çalışma şimdilik asıl amacından uzaklaştı. Bu sebeple ilk önce geminin tasarımı ile ilgili bu hususları ele almaya karar verdim çünkü burada kısaca bahsedilecek olan mevcut tasarım tercihlerinin, devam edecek olacak Milgem-2 (TF-100 sınıfı) ve Milgem-3 (TF-2000 sınıfı) gemilerini de doğrudan ilgilendirdiği için, en azından benim bakış açıma göre son derece önemli olduğu varsayılabilir.

Türkiye'de torpido konusundaki bilinen ilk ve son ciddi faaliyet yaklaşık olarak 120 sene önce Osmanlı Donanma Subayı İdris Bey tarafından gerçekleştirilmiştir. Temel olarak, Ruslarla yapılan bir savaşta ele geçirilen patlamamış İngiliz yapımı torpilinin tersine mühendisliği ile başlayan bu çalışma çeşitli sebeplerle ilerleyememişti.

Cumhuriyet dönemi boyunca da (bilindiği kadarıyla) bu alanda herhangi bir teşebbüs görülemedi. Nihayet, çok uzun bir bekleyişten sonra 2009 senesinde devlet böylesine önemli bir konuda çalışılmasına ilk kez destek verdi ve bazı faaliyetlerin başladığı duyuruldu.