SeyrüseferAskeri Teknoloji → İspanyanın Ağır(!) Denizaltısı

İspanyanın Ağır(!) Denizaltısı

Seyir Defteri - Askeri Teknoloji
Cumartesi, 15 Haziran 2013

S-802013 yılı için küresel denizaltı pazarının büyüklüğünün 14,4 milyar dolar olduğu ve önümüzdeki 10 yıllık dönemde büyümeye devam ederek 21,7 milyar dolara ulaşacağı tahmin edilmektedir. Bu değer içinde konvansiyonel denizaltıların (SSK) payı %26 civarında öngörülmektedir.1

Bu veriler temel alındığında 2013-2023 arasında dünya devletlerinin konvansiyonel denizaltılar (SSK) için yaklaşık 47 milyar dolar harcayacağı tahmin edilebilir.

Dünya üzerindeki gerçek SSK üreticisi ülkeler sayılıdır. Harf sırasıyla dizilirse;

  1. Almanya
  2. Çin
  3. Fransa
  4. Hollanda
  5. İsveç
  6. Japonya
  7. Rusya

Diğer iki önemli denizaltı üreticisi olan ABD ve İngiltere kendi donanma stratejileri gereği tamamen nükleer denizaltılara yöneldiklerinden SSK1 alanından çekilmiş durumdadır. Bununla birlikte pazarın giderek büyümesi sebebiyle gelecekte bu durum değişebilir. Dizel-elektrik denizaltı alanında hem ithalâtçı hem imalâtçı olan Çin'in durumunu değerlendirmek ise biraz güçtür. Fakat her ne kadar bir SSB2 olsa da yeni Tip 032 sınıfı denizaltısının tasarımını kendi başına yaptığı kabul edilirse yukarıdaki sıralamaya eklenmesi makûl sayılabilir. Ayrıca Tip 039 türünden SSK'lar da tasarım ve mühendislik olarak Çin ürünü olarak kabul edilebilir.

Lisans altında denizaltı üretimi yapan pek çok ülke mevcut olmakla birlikte bunlar üretici değil sadece müşteri durumundadırlar ve görevleri söz konusu 47 milyar doların büyük bir bölümünü ödeyerek yukarıdaki ülkelerin sanayilerini ayakta tutmak için katkıda bulunmaktan ibarettir.

Bu yedi ülke içinden Japonyayı ayırmak gerekir çünkü tasarlayıp imâl ettiği yetenekli denizaltıları ihraç etmesi yasaklanmıştır, dolayısı ile dünya piyasasından pay almaları pek mümkün değildir fakat yine de eğer ihtiyaç duyulursa ancak anglo-sakson eksenindeki Avustralya gibi ülkelere denizaltı satmalarına izin verilebilir. Çin hariç geri kalan altı ülke bu piyasada en köklü ve eski oyunculardandır. Diğer taraftan Hollanda en azından günümüzde pek aktif değildir. Bu yazıya konu olan İspanya ise sekizinci ülke olarak sıralamaya girmeye çalışsa da henüz çok yenidir ve işin başında daha ilk tasarımını denize indiremeden sahneden düşmüş belki de düşürülmüştür.

 

S-80'ler İnşa Halinde

Resim.1) S-80 sınıfı denizaltı blokları inşa halinde görülüyor.

 

İspanyol donanması için devlete ait Navantia tersanesi tarafından tasarlanan ve inşa edilmekte olan dört adet S-80 sınıfı havadan bağımsız tahrikli (HBT) denizaltı hakkında mayıs ayının sonlarında ortalığa dökülmeye başlayan haberlere göre; denizaltının tamamlandığında hesaplanandan 100ton (bazı kaynaklarda 70ton) kadar daha ağır olacağı anlaşılmıştır.  Ağırlığı 2.430ton olarak açıklanan bir denizaltı için bu farkın ciddi bir sorun teşkil ettiği açıktır. Hatanın sebebi olarak ise çalışanlardan birinin ondalık haneyi yazarken virgülü yanlış yere koyması gösterilmiştir :)

 

S-80 üzerinde HBT olarak Tip212/214'lerde olduğu gibi PEM türü yakıt hücresi bulunmaktadır. Fakat İspanyol sisteminde hidrojen farklı bir yolla, denizaltıda saklanan bio-etanolden bir dönüştürücü yardımıyla ayrıştırılarak kullanılır.

 

Halen inşa edilmekte olan bu dört denizaltıyı tamamlayabilmek için bu aşamada iki muhtemel çare söz konusudur;

  1. Yükü azaltmak
  2. Gövdeyi uzatmak

Yükü azaltmak daha kolay, hızlı ve ucuz olsa da denizaltıdan beklenen yetenekleri ciddi miktarda sekteye uğratacaktır. Bu sebeple böyle bir yola gidilmesi beklenmiyor. Bu safhada gövdeyi uzatmak tek çare olarak kabul edilebilir. Özellikle aynı anda üç (bazı kaynaklara dört) denizaltının da inşa edilmekte olduğu düşünülürse son derece masraflı ve zaman alıcı bir çalışma olacaktır. Açıklanan ağırlık ve çap değerleri doğru ise mukavim teknenin en azıdan 3 belki 4m uzatılması gerekecektir. Bu değişiklik tasarım üzerinde pek çok değişkeni etkileyeceğinden bunların yeniden değerlendirilmesi ve kesin çözümün oluşturularak uygulanması proje üzerinde ciddi miktarda maliyet ve süre artışına sebep olacaktır.

 

Bilgisayar destekli tasarım, mühendislik ve üretim çağında çok temel ve basit konularda böyle hataların ortaya çıkması pek çok insan için ilk bakışta garip gelse ve anlaşılamasa da aslında tam tersi bir durum söz konusudur. Teknolojiye haddinden fazla güven duymak gerçekten ahmakçadır. Önemli olan teknoloji değil bilgidir. Bugün insanlar 40-50 sene önce uzaya çıkmak için çalışan mühendislerin kullandığı oda büyüklüğündeki bilgisayardan daha güçlülerini ceplerinde taşıyor ama bunlarla yapabildikleri ortada ;)

Bugün kullanılan yazılım ve donanım teknolojilerini kağıt ve kalem gibi birer araç olarak değil de çok daha fazlası olarak gören insanların, toplulukların ve toplumların buradakine göre çok daha vahim hataları yaptıkları her zaman görülmeye devam edecektir.

Meseleye konumuz olan tersaneler açısından bakılırsa günümüzde dünya genelindeki tersanelerde yaşanan temel sıkıntıların kaynağının da bu olduğu görülebilir. Kağıt ve kalem kullanarak düzgün bir endaze çizemeyen, hesap yapamayan, elindeki metal çubuğun çapını kumpas ile doğru olarak ölçemeyen yeni nesil mühendislerden daha iyisini beklemek haksızlık olur çünkü meselenin temeli öncelikle eğitime dayanmaktadır.

 

Aslında İspanyolların burada kendilerine aşırı güvenerek büyük bir hata yaptıklarını söylemek yanlış olmaz. Denizaltı tasarımı ve inşası konusunda yeterli tecrübesi ve birikimi olmayan Navantia'nın ilk denizaltının seyir tecrübeleri tamamlanana kadar diğerlerinin inşasına başlamaması gerekirdi. Pek çok hassas noktada zaten başka ülkelere (pervane için İsveç, savaş sistemi için ABD, dizel motorlar için Almanya vesaire) bağımlı olan projede daha başka ciddi sıkıntılar da yaşanabilir.

 

S-80 Denizaltısı Kesitleri

Resim.2) S-80 sınıfı denizaltılara ait bazı kesit görünüşleri.

 

Aslına bakılırsa böyle sorunlar çok daha tecrübeli diğer denizaltı üreticisi ülkelerin de başına gelmektedir. Bununla birlikte söz konusu ülkelerin yaptıkları benzer hatalar çoğu zaman duyulmaz, duyulsa bile medya tarafından ilgi görmez hatta sahip oldukları belgesel görünümlü ırkçı propaganda kanalları ile hatanın düzeltilmesi işlemi bir mühendislik zaferi olarak gösterilir. Basit bir örnek isterseniz bu yazıya konu olan hatadan çok daha büyük bir mühendislik hezimeti olan İngiliz Tigerfish projesinin nasıl zafere(!) dönüştüğünü okumak isteyebilirsiniz.

Sıradan kabul edilebilecek bir tasarım hatası için İspanya gibi batı tarafından ikinci sınıf kabul edilen bir ülkeye yönelik olarak büyük bir medya harekatı gerçekleştirilmesi ve İspanyol denizaltısı ve devlet tersanesinin tam anlamıyla madara edilmesi olayın gerçekleşme sebepleri üzerinde şüphe doğmasına yol açmaktadır. Evet böyle bir hata kendiliğinden gerçekleşmiş olabilir. Diğer taraftan böyle bir hatanın gerçekleşmesi, işin ucundaki on milyarlarca dolar düşünüldüğünde, rakipler tarafından da kolayca sağlanmış olabilir.

 

Bilgisayar teknolojisine haddinden fazla bel bağlamanın ikinci ve aslında en büyük temel sakıncası güvenliktir. Bu husus tamamen ayrı bir yazının konusu olmakla birlikte kısaca bahsetmek gerekirse buradaki gibi bir hatanın, tersanenin ağına dışarıdan sızılarak denizaltının tasarlandığı yazılım sistemi üzerine yapılacak küçük müdahalelerle tetiklenmesi de zor değildir. Kullanılan yazılımları hazırlayanlar için ise çocuk oyuncağıdır!

 

Artık İspanyol denizaltısı en güçlü olduğu pazarlardan bile silinmiştir denilebilir. Mesela bu denizaltının bazı nitelikleri daha tasarım aşamasında  Avustralya donanmasının ihtiyaçları göz önüne alınarak hazırlanmıştı, Hindistan da ciddi şekilde S-80'i satın almaya hazırlanıyordu. Güney Amerika donanmaları da projenin tamamlanmasını bekliyordu. Ama gelinen noktada bütün bu satış ihtimalleri ortadan kalkmış sayılabilir. Hatta bu durum Navantia'nın dünya çapındaki diğer gemi satışlarını da etkileyebilir.

♦ Açıklamalar

1. SSK: Konvansiyonel (nükleer olmayan) denizaltı. [geri]
2. SSB: Balistik füze taşıyan konvansiyonel (nükleer olmayan) denizaltı. [geri]

♦ Kaynaklar

1. The Global Submarine Market 2013-2023, http://www.marketresearchreports.biz
2. Resimler; Navantia, http://www.navantia.es
 







Telif Hakkı © 1997-2020 [uskudar.biz] - sürüm 5.5.1 - Bütün Hakları Saklıdır. Kullanım şartları için tıklayın!
Joomla! GNU/GPL lisansı altında özgür bir yazılımdır.