Savunma Sanayii

Sitenin yayına başladığı 1997'den bu yana geçen uzun yıllar boyunca bahsedip etmemek konusunda ikilimde kaldığım bazı asap bozucu mevzular vardı ki ancak 15 Temmuz hâdisesinden sonra kesin olarak ele almaya karar vermiştim. Zaten yakın dönemde yayınlanan birtakım içeriklerin de tam bu sınıftan olduğunun farkındasınızdır.

Temel olarak şimdiki mevzu Türk Deniz Kuvvetleri tarafından Doğan Sınıfı olarak tanımlanan hücumbotların [Resim.1] gerçek hikâyesidir. Ama tabii kökünde gâyet karanlık, ancak az sayıda kişi tarafından bilinen ve bilenler tarafından da umursanmayan bu konunun ayrıntılarıyla doğrudan ilgili hem tarihi hem de güncel çapraz bağlantılar da ister istemez içeriğe dâhil olabilir.

Denizaltıların tespit edilebilmesini hedefleyen akustik-olmayan yöntemler ve teknolojiler geliştirilmesine yönelik faaliyetlerin bir bölümünü de optik çalışmalar teşkil etmektedir. Bu sahanın muhtelif alt başlıkları mevcut olmakla birlikte buradaki kapsam elektromanyetik tayfın görünür dalgaboylarından ibâret olacak.

Aslına bakılırsa günümüzdeki durum bir nevi geçmişe dönüş gibi de değerlendirilebilir çünkü uzun seneler önce radar ve sonar teknolojilerinin mevcut olmadığı veya henüz yetersiz kaldığı dönemlerde de denizaltıların havadan tespitine yönelik uygulamalar çok önemliydi ve bugün de bilhassa uydu ve insansız hava aracı teknolojilerindeki gelişmelere bağlı olarak ve üstelik giderek artan şekilde önemlidir.

2016'nın son günlerinde, İstanbul Tuzla'da inşa edilen (TCG Alemdar) ve iki yardımcısı (TCG Akın ve TCG Işın) ile birlikte üç gemiden müteşekkil olan Donanmanın yeni Denizaltı Kurtarma gemileri için tamamen milli olarak tasarlayıp ürettiğimiz donanımların son kabûl çalışmalarını tamamlayabilmek amacıyla sabahtan geceyarısına kadar süren seyir tecrübelerinden birine katılınca, TCG Alemdar'ı daha yakından inceleyebilmek de nihâyet mümkün hâle gelmişti.

Projenin önemli sayılabilecek yerli katkı taraflarından birini meydana getirdiğimiz için neredeyse en başından itibaren konuya dâhil olduğumuzdan, çalışma süresince yaşananları da doğrudan gözlemleyebilme ve üstelik tamamen bizim dışımızda cereyan eden bâzı olaylardan ciddi seviye maddi zarar görme imkânına(!) da sâhip olmuştuk.

Süperiletkenlik vasıtasıyla elektriğin uygun malzemeler üzerinden sıfır dirençle akabilmesi, bu tür malzemelerin kullanılmasıyla elektrikli bütün sistemlerin verimlerinin ciddi seviyede artırılabilmesini mümkün hâle getirmektedir. İlave olarak süperiletkenlerin, Bakır gibi sıradan(!) iletkenlere göre çok daha yüksek (~100-300kat) akım yoğunluklarını taşıyabilmesi de ciddi bir üstünlük sağlamaktadır.

Böylelikle süperiletken malzemelerin kullanılmasıyla elektrik motorlarından, kablolara kadar geniş bir yelpazedeki eşdeğer görevlerin çok daha küçük ve hafif elektrikli donanımlar ile yerine getirilebilmesi mümkün olabilmektedir. Bu hedeflere ulaşabilmek için uzun yıllardır gerçekleştirilen kapsamlı ar-ge çalışmaları sonucunda gelinen noktada beklenen kazancın teknik olarak gerçekleştirilebilir bir hedef olduğu da deney ortamlarında gösterilmiştir.

Aslında uzunca bir süre önce Gemi Gaz Türbinleri konusunu kısaca ele aldıktan sonra meselenin Dizel Motorları kapsayan tarafı hususunda da birşeyler söylemek daha gerekli hâle gelmişti. Her ne kadar mevzu şimdilik sadece yüzeysel olarak ele alınabilecek olsa da geçen zaman zarfında konuyu bir miktar toparlayıp, hazırlayabilmek ancak bugünlerde mümkün olabildi.

Türkiyenin bildiğim kadarıyla ilk (ama belki daha öncesi de olabilir) dizel motoru, muhtemelen bu yazıyı okumakta olanların pek çoğunun babaları dahî henüz dünyaya gelmeden önce Şâkir Zümre şirketi tarafından imâl edilmişti bile. Ama bu son derece tehlikeli(!) gelişmenin hemen durdurulması gerekiyordu:

Savunma Sanayii Müsteşarlığı, yayınladığı 24 Mart 2017 tarihli bir belge ile önemli gibi görünen bir hamle yaptı. Kısaca SAGA olarak adlandırılan ve ar-ge geniş alan çağırısı olarak tanımlanan bu girişimin "Deniz Araçları Tahrik Sistemi Geliştirilmesi" başlıklı olanı da bu yazının kapsamında bazı açılardan çok kısa olarak ele alınmaya çalışılacaktır.

Aslında bu konudaki yazıyı daha önce yazmak icâb ediyordu ama ancak sıra geldi ve doğrusu biraz geç oldu. Belge ile alâkalı olarak ilk söylenecek olan zamanlama; içerikte bulunan konulara ilgi gösterecek olanların, yayınlanma tarihinden itibaren sadece yedi(!) hafta içinde cevap vermeleri istenmekteydi ki belge kısa da olsa kapsamının cüssesi düşünüldüğünde bunun biraz insafsız bir talep olduğu söylenebilirdi.

Türkiyenin yaptığı askeri harcamalarının zaman içindeki değişimlerini ve bu verilerin bâzı ülkelerle olan seviyelerini çok kısa bir şekilde değerlendirmeye çalışmak savunma sanayinin durumuna daha farklı açılardan da bakabilmemize yardımcı olabilir. Böylece gelecekte, en azından bugüne kadar yapageldiğimiz hataları tekrar etmekten belki kurtulabiliriz.

Bu doğrultuda bir inceleme yapabilmek için SIPRI adlı kuruluşun sağladığı verileri kullanmak, açık kaynaklar ile mümkün olabilen en doğru ve hızlı yaklaşım olarak kabûl edilebilir olsa gerek. Yine de söz konusu verilerin çeşitli sebeplerden kaynaklanan hatalar barındırabileceğini kesinlikle göz önünde bulundurmak yerinde olacaktır.

TÜBİTAK-SAGE tarafından tamamen milli Ar-Ge yoluyla geliştirilerek Roketsan tarafından üretilmekte olan SOM ailesinden seyir füzeleri 2012 yılı içerisinde Hava Kuvvetleri Komutanlığına teslim edilmeye başlanmıştı.

Satha atılan Orta menzilli Mühimmat tanımlamasından kısaltılarak adlandırılan SOM ile birlikte Türk Savunma Sanayiinin önemli bir eşiği aştığını söylemek doğru olur. F-4E/2020 ve F-16C/B40 üzerinde kullanılmakta olan mevcut SOM füze ailesinin en yeni üyesi ise geliştirme çalışmaları devam etmekte olan ve SOM-J olarak adlandırılan seyir füzesi olacağı bilinmektedir.

Aşikâr olduğu üzere, bir süredir bahsi geçen ve MİLDEN olarak adlandırılan Milli Denizaltı projesinin tasarım kavramı üzerinde konuşulması gereken çok sayıda hassas ve birbirinden önemli husus mevcuttur. Ama diğer taraftan bu konuların Türk denizcilik camiası tarafından değerlendirilmesi ve tartışılması imkânları, ülkenin ve Türk milletinin hem kısa hem de uzun vâdeli çıkarlarının korunabilmesi ve hatta bekâsı için son derece elzem olmasına rağmen, kalın bir perde ve derin bir sessizlik altındadır.

Her ne kadar Reis Sınıfı denizaltı projesi bile yaşanan büyük gecikmelerden sonra henüz başlayabilmiş ve tamamlanabilmesi için daha uzun seneler gerekli olsa da sonraki çalışma olacağı söylenen MİLDEN için mevcut şartlarda gerçekten-milli bir çözüm için yeterli zaman kaldığını ifade edebilmek de pek kolay değildir. Tabii burada asıl mesele söz konusu projenin gerçek muhteviyâtı ve ayrıca bakış açıları ile alâkalıdır.

Türk denizaltıcılığından bahsetmek için oldukça eskilere gitmek gerekli. Donanmanın ilk denizaltı gemileri olan Abdülhamid ve Abdülmecid sırasıyla 1886 ve 1887 senelerinde hizmete girmişti. İsveç-İngiltere işbirliği sonucu ortaya çıkan bu iki denizaltı önceden imâl edilmiş parçalar halinde Türkiye'ye getirilerek Tersane-i Âmire'deki kapalı kuru havuz içinde inşa edilmiştir.

130 sene önce, aslında günümüzdekine de oldukça benzer bir şekilde, yabancı kökenli bir mühendislik ürününün, tamamen ithâl malzemelerin birleştirilmesi yoluyla, Türkiye'de inşa edilen bu ilk denizaltılarımızın hikâyesi başlı başına gâyet ilgi çekici olmakla birlikte daha sonraki bir zaman diliminde ayrıntılı olarak ele alınmak üzere şimdilik atlanacak ve doğrudan Cumhuriyet dönemine geçilecektir.

Bugün için, Şubat 2016 itibârı ile Türkiye ve Ukrayna arasındaki ilişkiler [1] görünürde yeni bir işbirliği seviyesine yükselmeye başladı diyebilmek mümkün olsa gerek. İki ülke arasındaki irtibâtın hem iktisâdî hem de siyasî açıdan gelişmesinden karşılıklı olarak ciddi kazançlar elde edilebileceği ve her iki ülkenin de böyle bir işbirliğinin arttırılmasına ihtiyaç duyduğu da ifâde edilebilir.

Tabii Türkiye-Rusya, Rusya-Batı, Batı-Ukrayna ve Rusya-Ukrayna arasındaki karmaşık durumun da bu işbirliği üzerinde kaçınılmaz etkileri olacaktır. Özellikle 2020 itibârı ile Ukraynanın Nato'ya dâhil edilmesinin planlanması ve 15 Temmuz gecesi NATO'nun Türkiye'yi işgâl etmeye çalışması; bugün itibârı ile 44'ü Üsküdar'da olmak üzere 240 kardeşimizi şehit edip binlercesini yaralaması ve hâlen uluslararası medya destekli siyâsî saldırıların devam etmekte olması ile birlikte değerlendirildiğinde durumun yakın gelecekte ne kadar da karmaşık bir hâl alabileceği sanırım anlaşılabilir.

Güzel bir kısaltma ile MİLDEN olarak adlandırılan MİLli DENizaltı projesi, gayet başarılı olarak kabûl edilebilecek MİLGEM projesinden kaynaklanan kendine güven artışının da desteğiyle yakın tarihte nihâyet başlatılmıştı. Bununla birlikte belirtmek gerekir ki MİLDEN, MİLGEM'e veya TF-2000'e vesaire nazaran hem mühendislik hem teknolojik hem de siyasi açıdan çok çok daha zor bir projedir.

Bu zorlukların üstesinden gelebilmek için çok sağlam bir devlet iradesinin yanında proje üzerinde yoğun olarak çalışması gereken başlıca birimlerin ki en önemlileri olarak sırasıyla; Türk Deniz Kuvvetleri, İstanbul Teknik Üniversitesi, Yerli Sanayii Kuruluşları ve bunların bir arada çalışabilmesinden sorumlu olan SSM'nin büyük bir özveriyle ve tam anlamıyla uyumlu ve milli çıkarlara uygun şekilde görev yapması mutlak bir ihtiyaçtır.