Reisler

Menteşeli bir köylünün çocuğu olarak, Bodrum yarımadasının batısında bulunan Karabağ köyünde (bugünkü Turgutreis) dünyaya geldi. Önceleri çobanlık yaptı. Sonra bir korsan gemisine levent yazıldı. Kısa zamanda reis oldu ve Hayreddin Paşa'nın yanına girdi. Preveze zaferinde görevini başarıyla gerçekleştirdi.

1540'da Salih Reis ile beraber esir düşerek Cenova'ya götürüldü. Üç yıl gemilerde forsa olarak çalıştırıldı. 1543'de Cenova'yı kuşatan Barbaros Hayreddin Paşa tarafında ikisi de kurtarıldı. Turgut Reis yine Akdeniz'de korkulu akınlara başladı. Bu arada Cerbe adasındaki üssü bir birleşik Avrupa donanması tarafından basıldı.

Gelibolu'da doğduğu sanılan Kemal Reis'in bazı Osmanlı kaynaklarında Karamanlı bir Türk ailesinden geldiğini yazar. Gençliğinde korsanlık yaptı, daha sonra Gelibolu'da Osmanlı donanmasına deniz piyadesi (Azep askeri) olarak girdi ve Azeplar Reisliğine yükseldi. Eğriboz seferinde Mahmut Paşa kumandasındaki donanmaya katıldı, adanın fethinden sonra (1470) oraya yerleşti. Adadaki korsanların reisliğini üzerine alarak Venediklilerle mücadele etti. Türkler ve Venedikliler arasında ün yarattı.

1487 yılında 2.Beyazıt kendisinden yardım isteyen Gırnata (Granada) hükümdarı Hasan'a yardım için bir korsan filosuyla birlikte Kemal Reis'i gönderdi. Kemal Reis Endülüs Müslümanlarının İspanya ile yaptığı savaşta bir İspanyol filosunu bozguna uğrattıktan sonra, Malaga şehrini fethetti, yardımı sağladı ve batı Akdeniz'in ele geçirilmesinde etkili oldu.

Büyük bir Türk amirali, coğrafya ve matematik bilginidir. İstanbul, Galata'da doğdu. İstanbul'un fethinden sonra Sinop'tan gelerek buraya yerleşen denizci ailenin oğludur. Dedesi ve babası tersane kethüdasıydı. O da küçük yaşta tersane hizmetine girdi.

Barbaros Hayreddin Paşa'nın yanında yetişti. Seydi Ali Reis, tersane kethüdası olduğundan bir deniz harekatında bağımsız olarak kumandanlık yapmadı. Rodos'un fethine (1522) ve daha sonra Akdeniz'de cereyan eden bütün deniz savaşlarına Hayreddin Paşa'nın yanında katıldı ve batı Akdeniz bölgesini çok iyi öğrendi.

Ünlü bir Türk amirali ve coğrafya bilginidir. Muhiddîn Pirî Osmanlı denizcilerinin yatağı Gelibolu'da doğdu. Çağını aşmış insanlardan biri olarak karşımızda duran Pirî Reis, 16.yüzyıl Osmanlı dünyasının renkli kişilerindendir. Korsan, gemi reisi, gezgin, Osmanlı donanmasını Mısır kaptanı, Türk haritacılığının gerçek kurucusu, eşsiz bir kartograf ve deniz bilimleri üstâdıdır. Eserleri beş yüz yıl sonra yine ilgi çekmekte, hayranlık uyandırmakta, nasıl oluşturulduğu üzerinde tartışmalar yapılmaktadır.

Amcası Kemal Reis'in yanında denizciliğe başladı. Kemal Reis ile birlikte Endülüs Müslümanlarının İspanyollardan kurtarılmasına (1486), Sicilya, Korsika, Sardunya ve Fransa kıyılarına yapılan akınlara katıldı (1490-1491)

Sayılamayacak kadar büyük başarılara imza atan Gazi Hasan Paşa, ülkemizde ilim ve eğitimin yayılması, donanma ve tersanede ehliyetli, çağdaş mühendislik bilgilerine sahip kişilerin çalışarak başarılı olması amacıyla, 1773 senesinde, Haliç'te, Tersane-i Amirenin Darağcı semtinde, büyük maçunanın bulunduğu mahalledeki bir gözde, Tersane Hendesehanesi'ni kurmuştur.

Burası 1784'te Mühendishane-i Bahri Hümayun, 1795'te Mühendishane-i Berri-i Hümayun, 1883'te Hendese-i Mülkiye mektebini doğurmuş ve İstanbul Teknik Üniversitesi, Deniz Harp Okulu ve Yüksek Denizcilik Okulu'nun kuruluşlarına ön ayak olmuştur.

Büyük Osmanlı Türk denizcisi, korsanı ve amirali Hızır Hayreddin Paşa Midilli'de doğdu. Babası Midilli'nin fethi üzerine kale muhafızı olarak buraya gelmiş, aslen Vardar Yenicesi'nden Yakup Ağa idi. Doğum tarihi kesin olarak belli değildir, 1466-1483 arasında çeşitli rivayetler vardır.

Hızır'ın İshak ve Oruç adında iki ağabeyi ve İlyas adında bir kardeşi vardı. İshak Midilli'de çalışıyordu. Oruç ve Hızır deniz ticareti yapmakta idiler. Küçük kardeşleri İlyas'ı da yanına alarak Şam Trablusu'na sefer eden Oruç Reis'in gemisi Rodos şövalyeleri tarafından tutuldu. İlyas çatışmada şehit oldu, Oruç ise esir edilerek Rodos'da zindana atıldı.

Oruç'u fidye vererek kurtamaya çalışan Hızır buna muvaffak olamadı ise de Oruç bir fırsatını bularak kaçtı. Bu hadiseden sonra Oruç Reis korsanlığa başlamıştır.

Gençliğinde katıldığı, Venediklilerle yapılan bir savaşta birçok yerinden çok ağır şekilde yaralanıp öldüğü sanılırken iyileşmesi ve denizlere geri dönmesi üzerine bu Türk denizcisi, Venediklilerin "Yarı Ölü" mânasına kullandıkları İtalyanca "Mezzomorto" kelimesinden bozma olarak tarihimizde Mezamorta (ya da Mezemorta veya Mezamorto) diye anılmaktadır.

1696'dan öldüğü 1701 yılına kadar Kaptan-ı Derya olarak görev yapan Hüseyin Paşa, ıslahatçı bir amiral idi. Emrindeki donanmanın eksikliklerini bildiği için yeni düzenlemelere girişmiş ve yeni bir bahriye teşkilât kanunu hazırlamıştır.

En büyük Türk denizcilerindendir. Ebu Yusuf Nurullah Yakub'un oğlu. Midilli'de doğdu. Hızır ve İlyas Reis'lerin ağabeyidir. Yunanca, Arapça, İtalyanca, İspanyolca ve Fransızca'yı öğrendi. Kardeşi İlyas Reis ile birlikte deniz ticareti yaparak hayata atıldı.

Böyle bir sefer sırasında Rodos şövalyelerine esir oldu. Esirlikten kurtulunca Memluklu Sultanı Kansu Gavri'nin hizmetine girdi ve Mısır ince donanmasının başına getirildi. Mısır donanmasıyla birlikte İskenderun körfezinde bulunduğu sırada Rodosluların saldırısına uğradı.

Tanınmış Türk Denizcilerinden olan Salih Reis Edremit yakınlarında, Kazdağında doğdu. Gençliğinin ilk yıllarında Oruç Reis'in yanına girdi. Oruç Reis'le kardeşi Hızır Reis (Barbaros Hayreddin) tarafından yürütülen Cezayir harekâtına katıldı ve büyük başarılar gösterdi. Hayreddin Paşa'nın Kaptan-ı Derya olmasından sonra Salih Reis de Cezayir Sancakbeyi oldu (1533)

Osmanlı donanmasına bağlı olan korsan gemilerinin başında Akdeniz'deki haçlı gemilerine karşı sürekli ve başarılı saldırılarda bulundu. Bu sırada Korsika limanlarından birinde Andrea Doria'nın baskınına uğrayarak Turgut Reis'le birlikte esir oldu. Üç yıl esir hayatı yaşadıktan sonra, Barbaros Hayreddin Paşa'nın Cenova Doçu'na, Turgut ve Salih Reis'leri serbest bırakmadığı taktirde 100 parçalık donanmasıyla Cenova şehrini yakıp yıkacağını bildirmesi üzerine kurtarıldılar.

1488'de Mısır seferinde kadırga reisi olarak görev alan Burak Reis'in doğum yeri ve hayatı hakkında fazla bir bilgi yoktur. 2.Beyazıt devrinde gerçekleşen Osmanlı-Venedik deniz savaşında, Kaptan-ı Derya Küçük Davut Paşa idaresinde Kemal Reis ile birlikte İnebahtı (Lepanto) açıklarında yapılan deniz savaşında (Temmuz 1499) bulundu.

1498 yılı Türklerle Venedikliler arasında savaşların başladığı tarihtir. Venediklilerin karşısına iyi hazırlanmış eksiksiz bir donanma gücüyle çıkmak isteyen Osmanlılar 1.000'er kişi taşıyabilen, her biri 2.500 tonluk iki büyük Göke sınıfı savaş gemisi yaptırmış ve kaptanlılarına da Burak ve Kemal Reis'ler getirilmişti.

17.yüzyılın ilk yarısında ün kazanmıştır. Cezayir Ocağından yetişen bu büyük Osmanlı denizcisi 1627'de yaptığı İzlanda seferi ile ünlüdür. Ayrıca Danimarka, İsveç, Norveç ve nihayet Kanada kıyılarını vuran ilk Türk deniz filosunun komutanı da Küçük Murat Reis'dir.

Murat Reis 1627 senesinde Cezayir Limanı'ndan 15 pare gemi ile yelken açıp, Cebelitarık'tan çıkmış ve kuzeye soğuk ve sisli denizlere yönelmişti.

Osmanlı kaynaklarında ilk Osmanlı Türk denizciliği hakkında hemen hiç bilgi yok gibidir. Anadolu'da Selçuklular devrinden itibaren Türk denizciliğinin gelişmeye başladığını ve ondan sonra Anadolu Türk beylerinden kıyı boylarında bulunanların, Türk denizciliğini geliştirmede büyük yardımları olduğu muhakkaktır.

Selçukluların Karadeniz amirallerinin merkezi Sinop, Akdeniz amirallerinin merkezi de Antalya (Alanya) idi. Emirlerinde filolar bulunan bu amiraller aynı zamanda birer sahil valisi durumunda oldukları için mülki ve askeri salahiyetleri de olduğu anlaşılmaktadır.