SSCB döneminde pek çok önemli silah bileşeninin tasarlandığı ve üretildiği birimler ve tesisler Ukrayna topraklarında bulunuyordu. SSCB dağıldıktan sonra ortaya çıkan bağımsız Ukrayna devleti de geçmişten gelen bu mirastan olabildiği kadar yararlanmaya çalışmaktadır. Bununla birlikte ülkenin içinde bulunduğu iktisâdi şartlar ve son yıllarda ABD-Rusya arasında oynanan oyununun bir bölümünün de kendi topraklarında cereyan etmesinin etkisiyle, mevcut sıkıntılarından kurtulabilmesi de pek beklenmemektedir.

Diğer taraftan Ukrayna; askeri teknoloji ürünlerinin ihracatında 2012-2016 itibarı ile Dünya üzerinde %2,6'lık bir pazar payına sahiptir [1] ve hâlen İtalya ve İspanya seviyesinde olup Dünyanın 9. büyük silah ihracatçısıdır. Hazır yeri gelmişken belirtmek gerekirse Türkiye aynı dönem için Dünyanın 6. büyük silah ithalâtçısıdır.

Şartlar sebebiyle hızlı ilerleyemese de Ukrayna, donanmasını geliştirme yönünde çeşitli çalışmalar yürütmektedir. Bunların başlıcaları olarak Proje 58250 sınıfı hafif fırkateyn ve alt sistemleri ile ilgili çalışmalar, 6-8 adet konvansiyonel denizaltı tedariği ve burada bahsi geçecek olan ve şimdilik Neptune olarak adlandırılan gemisavar güdümlü mermi projesi sayılabilir.

Resim.1) Ukrayna üretimi Neptune adlı gemisavar güdümlü mermiye ait olduğu iddia edilen bir çizim.

Neptune projesinde Ukraynanın herşeye sıfırdan başladığını düşünmemek gerekir zîrâ SSSCB döneminde üretilen pek çok füze üzerinde Ukrayna üretimi bileşenler mevcuttu ve doğal olarak Ukrayna özellikle motor ve radar konularında olmak üzere ihtiyaç duyduğu bilgi birikimi ve altyapının önemli bir bölümüne zaten sahipti. Bu sebeple konuya biraz daha geriden, mesela SSCB döneminden ve Kh-35'ten başlamak uygun olabilir.

3M24 veya Kh-35 veya Uran ya da SS-N-25 vesaire

Kiril harfleri ile Х-35У olarak tanımlanan, günümüzde yaygın olarak Kh-35 olarak tanınan gemisavar füzenin hikâyesi Malvinas savaşına dayanmaktadır. 1982 Mayısında Arjantin tarafından kullanılan Exocet füzelerinden sadece birinin isabeti ile 4.800 tonluk Sheffield muhribi batınca gerçekleşen bu vukuat önde gelen pek çok donanma gibi Rusların da dikkâtini çekmişti. Bu doğrultuda hemen 1983 senesinde aldıkları bir kararla da 3M24 olarak da adlandırılan yeni bir hafif gemisavar füzenin tasarım çalışmalarını başlattılar.

Bu zamana kadar ki Sovyet deniz savaşı taktikleri yoğun gemisavar füze kullanımına dayanmaktaydı ve üretilmiş pek çok başarılı füze sistemine de sahiplerdi. Diğer taraftan, ihtiyaçlara binaen bu sistemlerin tamamına yakını, çok yüksek süratli, çok uzun menzilli ve çok büyük harp başlıklarına sahip ağır silahlardı. Bu sebeple hem ar-ge hem üretim hem de idâme maliyetleri son derece yüksek olduğu gibi yerleştirilecekleri gemilerin ve denizaltıların tasarımlarında çeşitli zorluklara da sebep olmaktaydılar.

Küçük bir karşılaştırma yapmak gerekirse Kh-35 füzesinin hızlandırıcı dahil toplam ağırlığı 670kg iken mesela meşhur Proje 949/949A (Nato tanımlaması Oscar) Sınıfı denizaltılar üzerinde bulunan P-700 Granit füzesinin sadece harp başlığı 750kg kadardır.

Velhasıl Kh-35 ile ulaşılan füze, önceki tasarımların açıklarını kapatabilen farklı nitelikleri ile Rusların suüstündeki savunma ve hücûm yeteneklerinin kapsamını genişletebilen bir sonuç olarak değerlendirilebilir. Füzenin tasarım kavramı ve genel fizikî nitelikleri Harpoon ile benzerlikler gösterdiği için bu füze şaka yollu Harpoonski olarak da adlandırılır oldu tıpkı R77 - Amraamski örneğinde olduğu gibi.

	Kh-35U	Neptune
Uzunluk | Füze - metre	3,85	4,10
Uzunluk | Hızlandırıcı - metre	0,55	0,95
Uzunluk | Füze+Hızlandırıcı - metre	4,40	5,05
Gövde Çapı - metre	0,42	0,42-0,44
Ağırlık | Füze+Hızlandırıcı - kg	670	750
Harp Başlığı - kg	145	?
Menzil | asgari/azami - denizmili	4-140	?
Sürât - Mach	0,85	?
Atalet Seyrüsefer Sistemi	Evet	?
Küresel Konumlama	Glonass	GPS
Pasif Radar Güdüm	Evet	?
Aktif Radar Güdüm	Evet	Evet
Radar	ARGS-35	?
Radar Frekansı	Radar Frekans Bantları	?
Radar İrtifaölçer	Evet	?
Motor	Saturn 36MT	?
Motor Ağırlığı | Kuru/Islak - kg	85/100	?
Azami İtiş - kg	400	?
Yakıt Tüketimi - kg/kgf.saat	0,71	?
Kaçınma Manevrası Yeteneği	Kayma ve Yılan	?

Çizelge.1) Kh-35U ve Neptune füzeleri hakkında bazı temel veriler. Ukrayna füzesi hakkındaki bilgiler eksik olduğu için zaman içinde bu çizelge güncellenebilir. Kırmızı olanlar sadece tahmindir.

Bu arada tasarım çalışmalarına 1983'te başlanan füzenin Rus Donanması tarafından hizmete kabûl edilmesi 2003'ü bulmuştu. İlk üretilen Kh-35 adlı türevi, Kh-35U adlı; daha iyi motor ve elektroniklere sahip ikinci model takip etti. Günümüzde ise U modeli üzerindeki ARGS-35 adlı verilen X bandı radarın daha gelişmiş Gran-K ile değiştirilmesine yönelik çalışmalar mevcuttur.

Bütün diğer Rus kökenli sistemlerde olduğu gibi bu silahın da ihraç modelleri E ile tanımlanır; Kh-35E, Kh-35UE veya radar için Gran-KE gibi. Doğal olarak diğer ülkelere satılan ihraç sürümleri ile Rus sürümleri arasında bilhassa elektronik anlamda ciddi farklar olacağı da aşikârdır.

Kh-35'in sahip olduğu turbofan motoru Ukrayna tarafından üretilmekteydi. Zaman içinde füzenin iyileştirilmesi çalışmaları da devam etmiştir. Kh-35U olarak adlandırılan geliştirilmiş güncel sürüm üzerinde artık Ukrayna üretimi değil Rus Saturn [5] üretimi yeni motor mevcuttur. Daha verimli bu yeni motor ile birlikte füzenin menzili, boyu uzatılmadan, iki katına çıkmıştır.

Uçuş tecrübelerinde kullanılmak üzere ilk seri Neptune füzesinin imâline başlandığı haberleri 2013'de yayınlanmıştı. Aradan uzunca bir zaman geçtikten sonra 2016 ortalarında da ilk denemelerin yapıldığı duyuruldu [2], [3] fakat ayrıntılı bilgi verilmedi. Keza Luch Tasarım Bürosu [4] tarafından geliştirilen füzenin ve füze kovanının temel boyutları dışında bir bilgi de henüz mevcut değildir.

Bununla birlikte [Resim.1]'de görüldüğü üzere füze beklendiği gibi Kh-35'e oldukça benzer bazı nitelikler taşımakta gibidir. Yine de açıklanan kısıtlı bilgilerin doğru olduğu varsayılırsa arada bazı fiziki farklılıklar olması da beklenmektedir. Bu durumda genel anlamıyla Kh-35 tasarım kavramına eşdeğer ama biraz daha uzun bir gövde söz konusu olacak gibi görünmektedir. Bu ilave uzunluk ile birlikte füze üzerine daha büyük bir harp başlığı mı yerleştirileceği veya daha fazla yakıt ile daha uzun bir menzil mi hedeflendiği şimdilik bilinmiyor. Ayrıca küçük bir fark olsa da, eldeki verilere göre Neptune için tasarlanan kovan 60cm'lik kare kesitlidir oysa Kh-35 daire kesitli kovana sahiptir.

İlk olarak Proje 58250 sınıfı fırkayteynler ve kara araçları üzerinde kullanılması beklenen Neptune füzesi çalışmasının başarılı olup olamayacağını zaman gösterecek...