Singapur'da gerçekleştirilen Imdex 2013 fuarında Singapur donanmasının gelecek nesil denizaltıları için açılan ihaleyi kazanan Alman tersanesi Tip216 sınıfı denizaltının ölçekli bir modelini sergilemeyi tercih etmişti. Henüz inşa edilmiş mevcut bir örneği olmayan Tip216 aslında öncelikle Avustralyanın denizaltı ihalesi göz önüne alınarak oluşturulmuş kavramsal bir tasarımdan ibarettir.

Diğer taraftan bu davranış, hakkında o zamana kadar tanımlamasının Tip218SG olduğundan başka açıklamanın yapılmadığı yeni Singapur denizaltılarının ne olabileceği ile alâkalı bir gösterge olarak da değerlendirilmişti. Fakat 4.000 ton sınıfından ve son derece büyük bir araç olan Tip216'nın özellikle Singapur'u çevreleyen denizlerin şartları da göz önüne alındığında pek mantıklı olmadığı da aşikârdı.

Geçtiğimiz senenin sonlarına doğru Tip218SG ile ilgili bâzı yeni bilgiler ortaya çıkınca söz konusu projenin gidişatı hakkından biraz daha doğru değerlendirmeler yapabilmek mümkün hâle geldi. Şimdi biliyoruz ki Tip218SG projesi aslında oldukça ilgi çekici ve dahi Türkiye'yi bile doğrudan ilgilendiren (ya da ilgilendirmesi gereken diyelim) bâzı önemli ayrıntılara sahip gibi görünüyor.

Tekrar ihalenin başlangıcına dönersek görünürde üç güçlü aday mevcuttu, kazanma ihtimâllerinin yüksekliğine göre sıralanırsa;

1. İsveç - A26
2. Almanya - Tip218SG
3. Fransa - Scorpéne

şeklinde dizilebilmeleri mümkündür. İsveç aslında Singapur'un elindeki mevcut denizaltı gücünü ve altyapısını sağlayan ülkeydi ve iki ülke arasındaki ilişkiler düşünüldüğünde yeni ihale için en güçlü aday da İsveç gibiydi. Singapur donanmasının da A26 istediği gizli değildi.

Fakat Almanya kendi açısından çok başarılı bir şekilde İsveç'i saf dışı bıraktı. Önce Thysssen Krupp, Kockums tersanesini satın aldı, sonra artık sahibi olduğu şirketin bu ihalede kendi fiyatından düşük teklif vermesine engel oldu vesaire.

Aslına bakılırsa aşağı yukarı aynı dönem içinde gerçekleşen Türkiyenin YTDP ihalesi için de TKMS, Kockums'un teklif vermesini yasaklamıştı ;) aksi taktirde belki de Cerbe sınıfı denizaltılar A26 olabilir ve Reis sınıfı olarak yeniden adlandırılmaları gerekmezdi ama olmuşla ölmüşe çare yok!

Resim.1) TKMS tarafından Tip218SG denizaltısı olarak tanıtılan model. Tam olarak üzerine (aslında en başında olması gerektiği gibi) [X] kuyruk uygulanmış bir Tip214.

Kasım 2013 itibarı ile Singapur Savunma Bakanlığı ve TKMS arasında imzalanan sözleşme ile Tip218SG sınıfı denizaltıların çalışmaları başladı. İki denizaltıyı kapsayan inşa faaliyeti sonucunda ilk teslimatın 2020 senesinde yapılması öngörülmektedir. Almanya'da inşa edilecek iki denizaltı için toplam maliyetin bir milyar avro civarında olacağı ve Fransız DCNS'nin %10 kadar daha düşük teklif verdiği belirtilmektedir diğer taraftan Fransız teklifinde ne tür bir HBT olduğu belirsizdir. Muhtemelen söz konusu maliyetin 800milyon avrosu Almanya'ya ödenecek bölümü [2] geri kalanı ise İsrail ve Singapur firmalarının katkılarını kapsayacak gibi görünüyor.

Bu arada Singapur'un aslında dört yeni denizaltı tedarik edeceği biliniyor ama bizim aksimize hemen hepsini sipariş etmeyip önce şu ikiyi alalım bizi memnun edebilirseniz iki tane daha alırız diyorlar. Kırk kilometre uzunluğundaki bir ülkenin bu kadar zengin olmasından da anlaşılabileceği gibi en azından ticareti iyi biliyorlar demek mümkün olsa gerek.

Tip218SG (SG malûm olduğu üzere; Singapur) hakkında yazının başında bahsi geçen fuardan iki sene sonra yine Singapur'da düzenlenen Imdex 2015'de TKMS bu kez Tip218SG olduğunu beyan ettiği bir modeli sergiledi; denizaltının uzunluğu, gövde çapı vesaire gibi bâzı küçük ilave bilgileri de [Çizelge.1] açıkladı.

[Resim.1]'de de açıkça görüldüğü üzere Tip218SG şekil açısından tamamen Tip214 temellidir fakat aynı zamanda arada çok önemli bir fark da mevcuttur: Tip218SG, 214'den farklı olarak [X] kuyruk düzenine sahiptir!

Biraz eskiye dönersek; ilk Tip214'ün denize inmesinden sonra gerçekleştirilmeye başlanan seyir tecrübeleri ile ortaya çıkanlar hatırlanabilir. Bu süreç sonunda aslına bakılırsa Tip214'ün mühendislik açısından son derece sıkıntılı ve hatta mâliyetine oranla başarısız bir tasarım olduğu ortaya çıkmıştı. Buna rağmen, Almanya açısında bakıldığında, proje malûm sebeplerle ticarî açıdan son derece başarılı oldu demek yanlış olmaz.

Fakat her şeye rağmen bu sıkıntılar tam olarak da örtülemediğinden Tip214 bizden sonra bir müşteri bulamadı ve belki de bulamayacak. Almanlar da aslında Fransızlar ve Çinliler karşısında dünya piyasasında geriye düşmelerine sebep olan bu meselenin farkında olduklarından daha düşük yatırımla durumu kurtarma yönüne gittiler ki bu çalışmanın sonucu olarak aslında sadece düzeltilmiş bir Tip214'den ibaret olan Tip218SG ortaya çıkmış oldu.

Çalışmaya yeni bir numara vermek de kötü hatıralardan kurtulabilmek için mantıklı bir hareketti. Tabii bir de Çinliler için ki Singapur nüfusunun önemli bir bölümü Çinli, 14'ün uğursuz sayı kabûl edildiği iddiası var. Yakında sonuçlanması beklenen Hindistanın Proje-75I ihalesi için de önceleri Tip214 teklif eden Almanya, Fransa'ya karşı bir kez daha kaybetme korkusuyla kısa bir süre önce bu teklifini Tip218 olarak güncelledi.

Resim.2) Tip214GK ve Tip218SG denizaltıları için 90m suda ve periskop derinliğinde hesaplanan toplam direnç katsayıları. Tahmin edilebileceği gibi GK: Güney Kore - SG: Singapur. Tip218SG görev süresi boyunca büyük oranda 30-40m civarında suda görev yapacak.

Tip214'e ait sorunları en uygun şekilde düzeltebilmek için ilk olarak gövdenin önemli oranda uzatılabilmesine ihtiyaç olduğu anlaşıldıktan sonra bu yaklaşım Singapur denizaltılarında uygulandı ve mukavim tekne yaklaşık olarak 5-5,5m kadar uzatıldı. Şimdilik bu uzatmanın kulenin kıçına doğru yapılacağı ve baş bodoslama ile kule arasındaki mesafenin değişmeyeceği tahmin edilebilir.

Singapur 2013 başında teklifleri aldı. 2013 sonunda seçimini yaptı ve sözleşmeyi imzaladı. 24 Haziran 2015 itibarı ile de Kiel de ilk saç kesilerek [1] Tip218SG'lerin inşası resmen başladı. Velhâsıl hemen hemen aynı denizaltı için sözleşmeyi bizden dört sene sonra imzalayıp bizden birbuçuk sene önce inşasına başladılar ki bu biraz ilgi çekici bir ayrıntı...

Singapur'u çevreleyen denizlerin yapısı da denizaltı harekâtları açısından dikkât edilmesi gereken bir husustur. Bu bölgede derinlik her yerde yüz metrenin altındadır. Ortalama derinlik ise elli metrenin bile altındadır. Sadece bu sebeple bile aslında 2.000ton sınıfından bir denizaltı olan Tip218SG'nin Singapur'un ihtiyaçları için fazla büyük olduğu düşünülebilir tabii Singapur donanması bu denizaltıları yakın denizleri savunmak için değil de uzak denizlerde devriye ve hücum için kullanmak amacındaysa o zaman durum değişir.

Resim.3) Tip214GK ve Tip218SG denizaltıları için 90m suda ve periskop derinliğinde hesaplanan toplam direnç değerleri. Yapılan açıklamalar doğru kabul edilirse her iki denizaltı üzerinde tam olarak aynı HBT donanımı (2xBZM120) mevcut.

Tabii ki denizaltının %7 civarında uzatılması pek çok tasarım değişkeni üzerinde belirgin etkilere sebep olacaktır. Bu sebeple gereken değişikliklerin başında hidrodinamik davranış üzerindeki olumsuz etkiler nedeniyle kuyruk dümenlerinin yeniden tasarlanması ihtiyacı gelmektedir. Almanlar bu kez hem söz konusu kayıpları telâfi etmek hem de zâten göreceli olarak yetersiz olan orijinal 214 tasarımına ait dümenleri geliştirerek denizaltının gelecekte daha iyi pazarlanabilir hâle gelmesini sağlayabilmek için [+] kuyruk yerine [X] kuyruk düzenine geçerek mantıklı bir hareket yaptılar denilebilir. Tabii aynı zamanda Singapur açısından [X] kuyruk kesin ve vazgeçilmez bir talepti.

Bu noktada bizi de ilgilendiren temel hususlardan birine ulaşılmış oldu. Eğer Cerbe Sınıfı Reis Sınıfına dönüştükten sonra boyu uzatılırsa dümenler ne olacak? Şimdilik elimizde Reis Sınıfının uzunluğunu tanımlayan şöyle bir ifâde var:

Tip214 ≤ Reis ≤ Tip218

Reis Sınıfı üzerinde nasıl bir kuyruk olacağı aslında göründüğünden çok daha önemli bir husustur. Özellikle yakın çevremizde bize birinci dereceden tehdit oluşturan Tip214 ve Dolphin/Dolphin-2 sınıfı denizaltılar ile karşılaştırıldığında bu durum büyük önem taşımaktadır.

İlave olarak Tip218SG üzerinde kuyruk haricinde daha başka geliştirmeler de söz konusu olabilir. Bunların neler olabileceği şimdilik ancak tahmin edilebilir çünkü henüz ortaya çıkmış yeterli veri mevcut değildir. Fakat Singapur kaynakları tarafından geliştirilmekte olan insansız sualtı araçları gibi donanımların bu denizaltı üzerinde kullanılacağını varsayarsak tasarım üzerinde bu amaca uygun bâzı değişikler yapılması söz konusu olmalıdır.

Şimdilik akla takılan soru şu: Reis Sınıfı ile Tip218SG eşdeğer gövde ve kuyruğa sahip olabilir mi? Bu sorunun cevaplanabilmesi için muhtemelen üç dört sene kadar beklemek gerekebilir.

Çizelge.1) Eldeki çok kısıtlı verilere göre Tip218SG'ye ait olduğu öngörülen bâzı temel nitelikler. Bu çizelge güncellemeye açıktır ve daha doğru bilgiler ortaya çıktıkça değişebilir.

Zaman içinde Tip218SG hakkında daha fazla bilgi ortaya çıkarsa bu sayfa güncellenebilir. Fakat şunu da ifâde etmek gerekir ki 2013 fuarında olduğu gibi 2015 fuarında da yanıltıcı bir şekilde gerçekte Tip218SG olmayan bir tasarımın sergilenmiş olma ihtimâli az da olsa mevcuttur. Singapur ile İsrail arasındaki derin ve köklü askeri ilişkiler ve yeni Singapur denizaltıları üzerinde bâzı İsrail kökenli donanımlar olacağı yönündeki bilgiler birlikte düşünüldüğünde Tip218SG'nin Tip214 değil de Dolphin-2 temelli bir denizaltı olabilmesi ihtimâli küçük de olsa, en azından şimdilik söz konusu olabilir.