HLES, Fransa'nın kendi denizaltılarını inşa etmek için geliştirdiği bir yüksek mukavemetli çelik sınıfıdır. Bu tanımlama Fransızca "haute limite d’elasticité soudable" kelimelerinden türetilmiş olup Türkçe'ye "yüksek (akma) sınırlı kaynak edilebilir esnek çelik" olarak tercüme edilebilir. HLES, HYx / QxN sınıfı çelikler gibi suverilmiş ve tavlamış (SVT) bir düşük alaşımlı çeliktir.

Bu sınıfın billinen ilk çeliği 60HLES'dir. İfadenin başındaki sayı çeliğin mukavemet sınırını belirtir ve bu durumda söz konusu çelik için asgari mukavemet değerinin 60kgf/mm² olduğu tahmin edilebilir. 60HLES ABD tarafından geliştirilen HY80 ve İngiltere tarafından üretilen Q1N çeliklerine eşdeğer kabûl edilmektedir.

Fakat bu noktada mesele biraz karışıyor! Çeşitli kaynaklarda bu çeliklerin mukavemet sınırını tanımlayan değer için farklı açıklamalar getirilmiş durumdadır. Bazı kaynaklarda [5] çeliği tanımlayan sayının akma mukavemetini belirttiği ifade ediliyor, mesela 80HLES için asgari akma mukavemeti 800MPa gibi. Bazı kaynaklarda ise [6] [7] bu değerlerin kopma mukavemetini belirttiği beyan ediliyor. Mesela 80HLES için asgari kopma mukavemeti değeri 80kgf/mm² gibi. Bütün bu çelişkili değerlerin doğrudan Fransanın denizaltılarını inşa eden Dcns'ye dayandığını belirtmek gerekir. Muhtemelen gerçek mukavemet değerinin bulanıklaştırmak amacıyla kasıtlı olarak böyle bir yol izleniyor olabilir.

1970'lerde üretilen Agosta sınıfı denizaltılar 60HLES ile inşa edilmişlerdir. 1980'lere gelindiğinde ise Fransız donanmasına ait denizaltılar ile 1990'lardan itibaren ihracat için üretilen Agosta90B gibi denizaltılar için ise genellikle 80HLES kullanılmaya başlanmıştır. Her ne kadar açıklanan mukavemet değerleri çelişkili olsa da Bu çeliğin HY100'e eşdeğer niteliklere sahip olduğu tahmin edilebilir.

Resim.1) 60HLES çeliğine ait gerilme-uzama eğrisi.

Büyük bir ihtimalle 80HLES'in asgari kopma mukavemeti değeri 80kgf/mm² ya da başka bir ifadeyle 784MPa asgari akma mukavemeti ise 700MPa civarındadır. Rubis, Scorpene ve Agosta90B gibi denizaltıların inşasında 80HLES kullanılır. Bu çelik oda sıcaklığı civarında ön ısıtma gerekmeden oksiasetilen veya plazma ile kesilebilir. 80HLES'in kaynak edilebilmesi için 100-125^oC civarında önısıtma gereklidir. Pasolar arası sıcaklık ise 150^oC'nin üzerine çıkmamalıdır. Kaynak işleminin tamamlanmasından sonra da iki saat boyunca 100-125^oC'lik sonısıtma uygulanır.

Çizelge.1) 80HLES ve 100HLES çeliklerinin içerdiği alaşım elementlerinin ağırlıkça oranları.

1990'lardan itibaren Fransa kendi donanması için inşa ettiği denizaltılarda özellikle de stratejik açıdan çok hassas olan SSBN'lerde 100HLES olarak adlandırılan çeliği kullanmaya başlamıştır. Bu çelik sadece Fransız donanması için üretilir ve ne ham madde ne de inşa edilmiş denizaltı olarak ikinci bir ülkeye bugüne kadar satılmamıştır. Bu sebeple 100HLES'in kesin nitelikleri hakkında doğrulanmış bir bilgi mevcut olmamakla birlikte kullanılan isimlendirmeden hareketle 100kgf/mm2 yani 980MPa asgari kopma mukavemetine sahip olduğu tahmin edilebilir ki bu durumda beklenen asgari akma mukavemeti değeri de 897MPa civarında olsa gerektir.

Resim.2) 100HLES için kaynak hazırlığı. Burada (muhtemelen) bir Fransız SSBN'sinin baş kubbesini mukavim tekne gövdesine bağlamak için yapılacak kaynak işleminin hazırlığı görülüyor. Beyaz elektrikli battaniyeler önısıtma ve sonısıtma işlemleri içindir. [5]

Fransa'nın 1986 senesinde inşasına başladığı nükleer SSBN¹ Le Triomphant'ın mukavim teknesi 100HLES ile inşa edilmiştir ki bu çelik o zamanlar için ABD ve İngiltere'nin denizaltılarında kullandıklarına göre (muhtemelen) daha üstündü.