Mevcut en güçlü yüksek patlayıcılardan bir olan PEntaerythritolTetraNitrate (C5H8N4O12) kısaca PETN, TNT'den daha güçlü bir patlayıcı arayışının sonucunda ilk defa 1894 senesinde üretildi. Bununla birlikte ticari olarak üretimi ancak pentaerythritol'ün sentezlenebilmesi için gereken kimyasalların (formaldehit ve asetaldehit) kolayca elde edilebildiği 1930'larda mümkün olabildi.
Penthrite, niperyth veya nitropenta olarak da adlandırılan PETN beyaz ve kokusuz kristal yapısındadır. 141oC'de erir ve 205oC'de patlar. Yoğunluğu 1,76 kg/dm3'tür. Sıcaklık, darbe ve sürtünmeye karşı hassastır. Suda çözülmez, alkol, eter ve benzen içinde çok az çözülür, aseton ve metil asetat içinde ise çözülür.
Eşdeğer güçte olmalarına rağmen İkinci Dünya Savaşı boyunca RDX PETN'den daha fazla kullanıldı çünkü PETN darbeye karşı daha hassastı ve kimyevi kararlılığı daha kötüydü. Aslında simetrik kristal yapısı sebebiyle kimyevi kararlılığı saf ve kuru olduklarında gayet iyidir fakat yüksek seviyedeki saflığı elde etmek kolay değildir.
Genellikle top mermilerinde ve kara mayınlarında ve füze harp başlıklarında ateşleyici olarak kullanılır. Pek çok patlayıcı ve kimyasal ile birleştirilerek kullanılabilir ve bu nedenle kompozit patlayıcılarda kullanılır. İkinci Dünya Savaşı sırasında %50 PETN %50 TNT karışımı ile elde edilen Pentolit adlı patlayıcı el bombalarında, deniz mayınlarında ve torpil harp başlıklarında yaygın olarak kullanılmıştır.
Bilinen plastik patlayıcılardan Semtex'in temel bileşenidir. Levha patlayıcılar genellikle PETN içerir ve X-ışını cihazları tarafından tespit edilebilmeleri çok güçtür.
♦ Kaynaklar1. Introduction to Explosives 2. Explosives Pyrotechnics and Magazines 3. The Chemistry of Explosives, Second Edition,2004, Jacqueline Akhavan 4. https://en.wikipedia.org/wiki/File:PETN-from-xtal-2006-3D-balls-B.png
|