1683 ikinci Viyana kuşatmasında Türk ordusu yenilgiye uğrayarak geri çekilirken, Avusturya ve Lehistan'ın yanında evvela Venedik daha sonra da Rusya "Mukaddes İttifak" gereğince savaşa katılmıştı. Türk ordusu çok geniş bir cephede dört devletin ordularıyla çarpışmak zorunda kalmış ve savaş 16 yıl gibi uzun bir süre devam etmişti.

Cephelerde yenilgiler birbirini izlemiş, devleti bu durumdan kurtarmak düşüncesiyle, 25 Ekim 1689'da sadarete Köprülü Fâzıl Mustafa Paşa getirilmişti. Başlangıçta yapılan savaşlarda bazı başarılar kazanılarak kaybedilmiş topraklardan bir kısmı geri alınmışsa da 19 Ağustos 1691'de Salankamen'de Köprülü Fâzıl Mustafa Paşa'nın şehit düşmesiyle ordumuz bozguna uğramıştı.

Kara savaşlarında yenilgiler devam ederken donanmamız Venediklilere karşı parlak zaferler kazanıyor, bu başarılar devletin sarsılmış itibarını ve halkın bozulmuş moralini bir hayli düzeltmiş bulunuyordu.

Bu deniz zaferlerinin kazanılmasında Kalyonlar Kaptanı Mezamorta Hüseyin Paşa'nın büyük payı olmuştu. Genç yaşından itibaren deniz savaşlarına katılmış ve bir deniz cenginde sekiz on yerinden yaralanıp öldü zannedildiği halde yaşaması üzerine, Venediklilerce kendisine yarı ölü anlamına gelen mezzo morto lâkabı verilmişti ki Mezamorta (veya Mezomorto) bu lâkaptan gelmektedir. Kendisi meslekten yetişmiş bilgili ve cesur bir denizciydi. Daha sonra 1 Mayıs 1695'te de Kaptan-ı Deryalığa getirilmiştir.

Bu savaş yıllarında Akdeniz'de bir egemenlik kurmuş olan Venedik donanması, Papalık ve Malta hükümetlerinden de yardım görerek 7 Eylül 1694'de Sakız adasına büyük miktarda asker çıkarmıştı. Kalede bulunan pek az sayıdaki Türk kuvvetleri civar sularda dolaşan Kaptan-ı Derya Palabıyık Yusuf Paşa emrindeki donanmamızdan yardım göremeyince, ancak 17 Eylül tarihine kadar dayanabilmiş ve düşmanın teklifini kabûl zorunda kalarak 21 Eylül 1694'de adayı Venediklilere teslim etmişti.

Bu haberin İstanbul'da duyulması üzerine son derece üzülen Padişah 2.Ahmet, mevsimin kış olmasına rağmen, adanın derhal geri alınmasını emretmiş, Anadolu Beylerbeyi Mısırlızade İbrahim Paşa, 22 Aralık 1694'de Serdar-ı Ekrem tayin edilmiş ve Seddülbahir muhafızı Amcazade Hüseyin Paşa da 31 Aralık 1694'de Kaptan-ı Deryalığa getirilmişti.

Tersanede hummalı bir faaliyet başlamış ve gerekli sefer hazırlıkları tamamlanarak 20 parça kalyon ve 20 parça çektiriden kurulu donanmamız 29 ocak 1695'de İstanbul'dan ayrılmıştı. Türk donanmasında Mezamorta gibi pek değerli bir denizcinin yanı sıra; Aşçızâde Mehmet Kaptan, Elhac Abdullah Kaptan, Fettah Kaptan, Memi Paşazâde Abdurrahman Paşa, Kethüda Abdülkadir Paşazâde gibi devrin tecrübeli denizcileri de bulunmaktaydı.

İstanbul'dan hareketle Foça civarı sulara gelen Türk donanması, 7-8 Şubat gecesi, buradaki Orak adasından kalkıp, 60 gemiden ziyade Venedik donanmasının bulunduğu Koyun adalarına (İzmir hizasındaki Karaburun'la Sakız adasını ayıran boğazdaki adalar, Resim.2) doğru hareket etmişti. Savaş planına göre, şafak vakti bu adalara varılacak ve orada yatmakta olan düşman donanmasına ani olarak hücum edilecekti.

Havanın rüzgârsız olması dolayısıyla yelkenle seyir mümkün olamamış ve kalyonlar çektirilerin yedeğinde çekilerek ancak 9 şubatta Koyun adalarının on mil yakınında bulunan Bahçealtı mevkiine gelinmişti. Bu esnada düşman gemilerinin de çektiriler yedeğinde, Sakız adasının burnunu dolaşmakta olduğu görülmüş ve donanmamız savaş düzenine girerek, Venediklilerin 20 kalyonuna 16 kalyonumuzla, 6 mavnasına 4 kalyonumuzla ve 24 çektirisinin her birine de 1 çektirimizle hücûma geçilmişti.

Resim.1) Koyun Adaları Deniz Savaşını temsilen yapılmış bir tablo

Savaş planı gereğince top menziline girilmiş, kalyon filomuza komuta eden Mezamorta kendi kalyonu ile düşman amiralinin kalyonuna iyice yaklaşarak alabanda ateşi açmış, dağılan ağaç parçaları serpintisinden 150'den ziyâde düşman ölmüş ve amiral gemisinde büyük bir panik başlamıştı. Tam bu esnada Riyale Fettah Kaptan komutasındaki kalyon da amiral kalyonuna kıç taraftan top atışıyla hücuma geçmiş, yağlı paçavralar atarak gemide yangın çıkarmış ve yangını söndürmek isteyenlerin üzerine de tüfeklerle ateş açılmıştı. Yardıma koşan 60 toplu bir düşman kalyonu da ateş almış, ateşin cephaneliğini sarması üzerine her iki gemi birden havaya uçmuş, kendilerini denize atanlar da esir edilmişti.

Daha sonra Baştarda-i Hümâyun ve Kethüda Abdülkadir Paşazade çektirileri düşmanın mavnaları üzerine iki yandan hücuma geçmiş onları dağıtarak kaçmaya mecbur etmişti. Öğleden akşam güneş batıncaya kadar süren bu savaşta, düşmanın iki kalyonu imha edilmiş, 5 kadırgası batırılmış ve çok sayıdaki gemisi de hasara uğratılmıştı. Bu durumda tek kurtuluş yolunu firarda gören düşman donanması, Sakız'ın kuzey doğusunda bulunan Terfil limanına sığınmıştı.

Kesin zafer, bu savaştan dokuz gün sonra Koyun adaları ile Terfil arasında yapılan savaşta kazanılmıştır.

Terfil limanında yatan düşman donanmasını kesin olarak imhaya kararlı olan Türk donanması, 18 şubat 1695'te bu istikamete hareket etmişti. Donanmamızın Terfil limanı üzerine gelmekte olduğunu gören düşman, korku ve telaşa kapılmış, savaşa yeterli bulunan on altı kalyonu demirlerini keserek limandan dışarı çıkıp savaşı kabûl etmişti. Mezomorta Hüseyin Paşa beş kalyonla Darboğaz'da rüzgar üstünde ve diğer kalyonlar rüzgar altında olmak üzere savaş düzenine girişmiş ve düşman donanması ortaya alınarak iki ateş arasında bırakılmıştı. Beklenilmeyen bu mahirane manevra karşısında düşman şaşkına dönmüş ve iki taraflı ateşe dayanamayarak selameti kaçmakta bulmuştu.

İki kalyonları Sakız limanına girmiş, geri kalan on dört kalyon da Venedik kayasına doğru kaçmaya başlamıştı. Donanmamız kaçan düşmanın peşini bırakmamış ve Aşçızâde Mehmet Kaptan'ın komutasındaki kalyonumuz, elli beş tunç toplu bir düşman kalyonunu batırmış ve Elhac Abdullah Kaptan'ın kalyonu da iki düşman mavnasını batırıp, ikisini de zaptetmişti.

Resim.2) Koyun Adaları sağdaki Sakız Adası ile soldaki Karaburun Yarımadası arasındadır. Haritada yukarı yön güneydir!

Serdar-ı Ekrem Mısırlızade İbrahim Paşa, çektirileriyle hemen Venedik çektirilerine yetişmiş ve on beşer, yirmişer koğuş topu¹ attıktan sonra düşman tekneleri darmadağın olarak evvela Sarecik denilen mevkide toplanmak istemiş, fakat kurtulamayacaklarını anladıklarından, gizlenmek üzere kalyonların arkasına kaçmaya başlamışlardı. Memi Paşazâde Abdurrahman Paşa, bir düşman çektirisine yetişip personelini esir almış ve fazla hasara uğradığından zaptına lüzûm görmediği tekne biraz sonra batmıştı. Düşman baştardaları da mavnaların bulunduğu yere doğru kaçarken, Elhac Abdurrahman Kaptan'ın kalyonu tarafından önleri kesilmiş ve atılan toplarla bunlar da hasara uğrayıp, pek çok sayıda cenkçileri ölmüşü.

Venedikliler birçok önemli gemilerini kaybetmiş ve Benedetto Pisani isimli amiral de maktûl düşmüştü. Düşmanın güverteleri harap olmuş, arma ve donanımları dağılmış, mağlup ve perişan donanması gecenin karanlığından faydalanarak zorlukla Sakız limanına sığınmıştı. Burada da tutunamayacağını anlayan düşman, kalede 500 muhafız bırakmış, ve 21 şubatta İstendil adasına kaçmıştı.

24 şubatta donanmamız Sakız limanına girmiş ve düşmanın kaçarken adada bırakmak zorunda kaldığı birçok savaş eşyasını ele geçirmişti. Bunlar arasında dört büyük fırkata ile dört çektiri ve içi silah ve cephane dolu bir halde karaya oturmuş bir koca kalyon da bulunuyordu.

Aynı gün karaya asker çıkarılıp kale kolayca zapt edilmiş ve 500 muhafızı esir alınarak ada tekrar elimize geçmişti.

Bu parlak zaferin kazanılmasından kısa bir süre sonra Mezomorta Hüseyin Paşa Kaptan-ı Deryalığa getirilmiş ve selefi Amcazade Hüseyin Paşa da Sakız muhafızlığına tayin olunmuştu.