Harpoon füzesi ilk uçuşunu 1972'de yapmıştı. Zaman içinde muhtelif iyileştirmelere tabii tutularak güncel ihtiyaçlara uydurulmaya çalışılan tasarımın gelişmesi, 1990 itibarı ile Berlin Duvarının yıkılması sonucunda oluşan şartlarda ABD Savunma Bakanlığının, yürütülmekte olan daha uzun menzilli (Blok-1D) çalışmalarını durdurmasından sonra oldukça yavaşladı.

Bu tarihten sonra ABD Donanmasının Harpoon veya kısa/orta menzilli diğer gemisavar füze çalışmalarına ilgisi kalmadı. Bununla birlikte üretici şirket füzenin üretimini durdurmadı ve aslına bakılırsa kendi açılarından Dünya çapında büyük satış başarıları elde ettikleri de söylenebilirdi. Türkiye de bu füzenin Dünya üzerindeki en büyük yabancı müşterilerinden biri (incelemedim ama belki de birincisi) olmuştu [Çizelge.1].

ABD 1996 itibarı ile denizaltılar üzerinden kullanılan Harpoon türevi olan UGM-84'ü, bazı makûl sebeplerle denizaltı kullanımından çıkardı, İngiltere de aynı yolu izledi. Fakat bu dönemden sonra üçüncü Dünya ülkelerinin denizaltı filolarının UGM-84'e heves etmesi neticesinde satışlar [Çizelge.1,3,4,5] arttığı için de üretici kâr etmeye devam etti.

Resim.1) RGM-84 Harpoon füzesi modeli rüzgâr tünelinde, 1972. [1]

XGM-84D (Blok-1C) sürümü ile Harpoon daha iyi bir arayıcı başlığa, hafızası artırılmış bilgisayara, ilave yakıta sahip oldu ve ayrıca kullanılan yakıt JP-5'den JP-10'a değiştirildi ve bütün bunlarla birlikte etkili menzil %15 kadar uzayarak yaklaşık 67dm'den 77dm¹ civarına ulaştı.

Üretici Boeing, Blok-2 olarak adlandırılan ve ağırlıklı olarak elektronik açıdan iyileştirilmiş olan yeni füzenin çalışmalarını ise 2001 itibarı ile tamamladı. Blok-2 üzerindeki en önemli fark sınırlı da olsa füzeye kara hedeflerine hücum etme yeteneği kazandırılmış olmasıdır.

2002 senesinde başlayan çalışma ile İsrail elindeki (muhtemelen bütün) Blok-1'leri kendine ait özgün yazılım ve elektronik donanımları kullanarak kara hedeflerine karşı da kullanılabilecek şekilde Blok-2 seviyesine yükseltmiştir.

Çizelge.1) Açık kaynak verilere göre Türk Deniz Kuvvetleri tarafından tedarik edilen Harpoon türevi güdümlü mermiler. Son siparişin birim fiyatı [4] çok dikkât çekici! Aslında bir Harpoon türevi olan SLAM füzeleri bu yazının kapsamı dışında bırakıldı.

Doğu Akdeniz için konuşulduğunda en genç Harpoon filosu Mısırın elindedir, Türkiye ise bu açıdan ikinci konumdadır [Çizelge.2]. Diğer taraftan İsrail en yaşlı Harpoon filosuna sahipse de yakın dönemde bu füzeleri Blok-2 seviyesine iyileştirdiği ve üstelik diğer bütün kullanıcı ülkelerden farklı olarak füzeler üzerinde tamamen kendine özgü elektronik yazılım/donanım kullandığı göz önüne alınırsa en etkin Harpoon gücüne sahip olduğunu söylemek yanlış olmaz.

Resim.2) Doğu Akdeniz bölgesinde Harpoon tedariklerinin sipariş verildikleri senelere ve adetlere göre dağılımı. Ayrıntılar sayfa içindeki çizelgelerde görülebilir.

Yunanistan ise yaş ve adet açılarından en geridedir. Bu sebeple Harpoon-ER² güncellemesine Dünya çapında ilk olarak ilgi gösterecek ülkelerden birinin de Yunanistan olması beklenmektedir ki eğer böyle bir gelişme olursa sahip olduğu SSH³ yetenekleri açısından adeta sınıf atlamış olacağı için üzerimizdeki tehdit seviyesinin belirgin derecede artacağı ifade edilebilir.

Çizelge.2) Açık kaynak verilere dayanarak hesaplanan ülkelere göre Harpoon füzesi toplam sayıları, ortalama yaşları ve füze yaşları ile adetler arasındaki bazı oranlar. Her ne kadar İsrailin elindeki füzeler kâğıt üzerinde yaşlı olsa da 2002 itibarı ile başlayan yenileme çalışmaları sayesinde, kara hedeflerine karşı kullanılabilme yeteneğine ve özgün elektronik sistemlere sahip olacak şekilde Blok-2 türevine dönüştürüldüğünü göz önüne almak gerekir.

Bilahare Harpoon-ER ile gelecek iyileştirmelerden bilhassa menzil artışının Mısır ve İsrail'in de ilgisini çekmesi ve kısa vadede (Türkiye'ye karşı) bu yönde bir harekete yönelmeleri kuvvetle muhtemeldir ki Harpoon-ER çalışmasının bizi ilgilendiren tek yönü budur.

Elimizde çok büyük miktarda Harpoon füzesi mevcut olduğu göz önüne alındığında böyle bir yenileme çalışmasına bizim de ilgi gösterebileceğimiz düşünülebilir ama böyle bir tercih son derece hatalı olacağı gibi yürümekte olan milli füze çalışmalarını dahi sekteye uğratabilir.

Artık Harpoon-ER'ye ihtiyacımız yok, Atmaca, SOM-D ve devamında gelecek çalışmalar ile birlikte elektronik savaş anlamında asla güvenemeyeceğimiz ama büyük paralar verdiğimiz Harpoon türevlerine bel bağlamaktan bir an önce kurtulmamız gerekiyor. Yine de elimizdeki Harpoon'lar ikincil öncelikli ihtiyaçlar için bir süre daha görev yapabilir.

Okuyucunun aklına bu füzeleri kendi imkânlarımızla iyileştirip elektronik açıdan bağımsız ve güvenilir hâle getiremez miyiz şeklinde bir soru takılabilir. Doğrusu teknik olarak bunu yapabiliriz ama bu (veya benzeri bütün diğer ithal askeri) donanımların üzerine bağımsız olarak müdahalede bulunmamız alım esnasında imzalanan anlaşmalar sebebiyle hukukî olarak mümkün değildir...

Resim.3) Harpoon-ER gemisavar güdümlü mermi bir F-18'in kanataltı istasyonunda.

Harpoon-ER

Birkaç satır olarak Harpoon-ER güncellemesinin ne getirdiğinden bahsetmek gerekirse;

Harpoon-ER temel olarak ABD'nin devam etmekte olan sıkıntılı LCS⁴ gemileri üzerinde kullanılacak olan gemisavar füzesi seçiminde muhtemel adaylardan biri olmak üzere geliştirilmiştir. Bu doğrultuda önde gelen aday Norveç üretimi NSM⁵ füzesidir ki Kongsberg/Raytheon ortaklığıyla pazarlanmaktadır.

Boeing ise eldeki mevcut Blok-1C füzelerinin üzerine yapılacak bir iyileştirme teklif etmektedir. Bu iyileştirmenin açıklanan kapsamı temel olarak aşağıdaki gibidir;

1. Daha küçük Harp Başlığı: Mevcut başlık 500lb sınıfından YZD⁶ türündedir ve patlayıcı olarak 100kg kadar DESTEX içermektedir. ER üzerindeki yeni başlık ise yine YZD türünde ama 300lb sınıfından olacak. Resmen açıklanmamış olmakla birlikte bu başlıkta 65kg civarında AFX-757 patlayıcı kullanılacağını tahmin ediyorum.
2. Daha fazla Yakıt: Harp başlığı, füze üzerinde daha fazla yakıt taşıyarak menzilin artırılabilmesi için küçültülmüştür. Bu durumda mevcut XGM-84D üzerinde taşınan 45kg yakıtın (JP-10) 125kg'a kadar artırılabilmesi mümkün görünüyor ama füze boyutları değişmediği için taşınan yakıt miktarının belki ancak yaklaşık 70-75kg civarına çıkabileceği tahmin edilebilir.
3. İyileştirilmiş Motor: ER üzerinde daha verimli bir motor kullanılacağı söyleniyor. bu tamamen yeni bir motor mu yoksa füze üzerindeki mevcut motor üzerinde bazı iyileştirmeler mi söz konusu olacak şimdilik biraz belirsiz. İlave olarak elektronik yakıt kontrolu ile sağlanacak bir verim artışından da bahsedilmektedir.
4. Daha gelişmiş elektronikler ve ağ merkezli çatışmaya uygunluk.
5. Muhtemelen Dikey Fırlatma yeteneği.

Atış denemelerine önümüzdeki aylarda başlanacak olan Harpoon-ER'nin 130dm'nin üzerinde bir menzile sahip olacağı ifade edilmektedir fakat taşınan yakıt miktarında sağlanabilen artışa, daha verimli motora vs bağlı olarak daha uzun bir menzil de beklenebilir.

Boeing tarafından yapılan açıklamalara göre ER yükseltme paketine Dünya çapındaki mevcut Harpoon kullanıcıları tarafından daha şimdiden büyük bir ilgi gösterilmektedir. ER için açıklanan fiyat verileri ise yeni imalât için 1,2milyon $ ve Blok-1C üzerine yapılacak Blok-2+ER yükseltmesi için ise yaklaşık 600.000 $ mertebesindedir. Bu füze ABD Donanması tarafından alınmasa bile çok büyük bir satış başarısı elde edebileceği beklenmektedir.

Çizelge.3) Açık kaynak verilere göre Yunanistan tarafından tedarik edilen Harpoon türevi güdümlü mermiler. Bu arada Yunanistanın Fransa'dan 278 adet muhtelif Exocet türevi gemisavar füze aldığını da belirtmek uygun olur.

Çizelge.4) Açık kaynak verilere göre İsrail tarafından tedarik edilen Harpoon türevi güdümlü mermiler. İsrail gemileri Harpoon ile birlikte kendi üretimi olan muhtelif Gabriel türevi gemisavar füzeleri de kullanmaktadır.

Çizelge.5) Açık kaynak verilere göre Mısır tarafından tedarik edilen Harpoon türevi güdümlü mermiler. Bu sayfada bulunan bütün çizelgelerdeki veriler açık kaynak kökenli olduğundan bir miktar hata barındırabilir ve bu sebeple zaman için de küçük de olsa değişim gösterebilmeleri mümkündür.

Doğu Akdeniz'de Türkiye'ye karşı tehdit oluşturan Yunanistan-İsrail-Mısır ittifakının denizde gerçekleşecek muhtemel bir savaşta ulaşabileceği etkinliğin çok küçük bir bölümü, burada asıl konu yalnızca Harpoon füzesi olduğu için sadece çok dar bir çerçevede, ele alınmaya çalışıldı ve tabii ki toplam olarak mesele çok daha karmaşıktır.

Ayrıca coğrafi olarak bölgede bulunmayan fakat bu ittifakın bir parçası olan ve 2016 senesindeki icraatlarıyla artık bu niyetlerini gizleme gereği de duymayan Umman, BAE vesaire gibi diğer Ortadoğu kabile devletlerini ve tabii küresel oyuncuları da denkleme dahil etmek ihtiyacı kaçınılmazdır...