SeyrüseferMühendishaneMakaleler → Albacore (AGSS-569): Denizaltı Tarihinde Önemli Bir Aşama

Albacore (AGSS-569): Denizaltı Tarihinde Önemli Bir Aşama

Mühendishane - Makaleler
Cumartesi, 09 Şubat 2002

Albacore1953 yılında ABD donanması için denize indirilen Albacore ile denizaltı tasarımda bugün halâ geçerliliğini koruyan bir çok tecrübe elde edilmiş ve hayata geçirilmiştir. Aslında bütün denizaltıcılık tarihi düşünüldüğünde en büyük gelişmeler 2.Dünya Savaşı yıllarında, ağırlıklı olarak Almanya tarafından gerçekleştirilmiştir. Diğer taraftan Japonya, ABD ve SSCB de denizaltı teknolojisine büyük önem vermiş ülkeler olarak öne çıkmışlardır. Bununla birlikte her üç ülke de bu teknoloji alanında Almanya'nın gerisindeydi.

2.Dünya Savaşı sırasında denizaltı kayıplarının aşırı derecede artması sonucunda Almanlar, o zamana kadar mevcut teknolojilerin yetersizliği sebebiyle ciddi bir gelişme kaydedilemeyen, denizaltıların su altında daha uzun süre kalma ve daha hızlı seyretme nitelikleri geliştirmek için büyük çabalar harcadılar ve aslına bakılırsa bunda tahminlerin de ötesinde başarılı oldular. Şınorkel ve Walter türbini gibi sistemler, Tip21 ve Tip23 gibi zamanının çok ilerisinde denizaltılar hemen akla gelenlerdir. Savaştan hemen sonra Amerikalılar ele geçirdikleri Alman Tip21 denizaltılarını kopyalayarak Tang sınıfı filo denizaltılarını üretmeye başladılar.


Tang Sınıfı Denizaltı

Resim.1) Tcg Hızır Reis gibi Tang sınıfı bir denizaltının profili


Bu sınıftan USS Gudgeon (SS-567) bugün halâ, üretildikten 50 yıl sonra, Türk Deniz Kuvvetlerinde TCG Hızır Reis adıyla kullanılmaktadır. Doğrusunu söylemek gerekirse günümüzün teknolojisinin bu kadar gerisindeki bir denizaltının hala Deniz Kuvvetlerimizde kullanılıyor olması çok üzücü bir durum ama ne yazık ki her konuda olduğu gibi denizaltı teknolojisi konusunda da tamamen dışa bağımlı hale gelmiş olan ülkemizin bir gerçeği de budur ve daha da üzücü olan önümüzdeki birkaç on yıl içinde bu alanda herhangi bir olumlu gelişme olmasının mümkün görülmemesidir.


TCG Hızır Reis 2004 senesinde hizmetten çıkartıldı ve Kocaeli Belediyesi tarafından müze haline ge getirildi.


Yazının asıl konusuna dönersek, Albacore gerçekten de radikal bir denizaltıydı ve yeni geliştirlen yüksek mukavemetli HY-80 çeliğiyle imal edilen gövdesi şekil olarak tamamen su altında yüksek sürat için geliştirilmişti. O güne kadar üretilen hiçbir denizaltı bu kadar düşük bir direnç katsayısına sahip değildi.

Öyle ki 62,1m boyunda ve dalışta 1.850 ton ağırlığında olan bu denizaltı sadece 136hp'lik güç ile 7 denizmili/saat'lik bir sürate ulaşabiliyordu. Tam gücü olan 15.000hp ile ise kısa süreler için 33 denizmili/saat gibi, bir dizel-elektrik denizaltı için müthiş kabul edilebilecek bir sürât elde edilebiliyordu.


Bir Albacore modeli rüzgar tünelinde

Resim.2) Albacore modellerinden biri rüzgâr tünelinde direnç deneyine hazırlanırken


Albacore'nin gövdesi boyuna ekseni etrafında tamamen simetriktir, başka bir deyişle iki ucu parabolik bir torpile benzer. Gözyaşı damlası olarak nitelenen bu tür gövde şekilleri sahip oldukları düşük direnç nitelikleri sebebiyle pek çok uygulama alanı için yüksek bir performans elde etmek amacıyla kullanılabilir. O güne kadar üretilen bütün denizaltılarda uygulanan uzun ve dar gövde yapısının aksine Albacore oldukça kısa ve geniş, dolgun bir gövdeye sahipti. Buna rağmen akış hatlarına olabildiğince uyan gövde şekli özellikle yüksek sürâtlerde büyük bir direnç üstünlüğü sağlıyordu. Albacore için gerçek bir yüksek sürâtli denizaltı şekline sahip ilk gemi demek yanlış olmaz.


Albacore'un gözyaşı damlası olarak adlandırılan biçimdeki gövdesi yıllarca süren kapsamlı model deneyi çalışmalarının bir sonucudur. Orijinal gövde şekli birinci dünya savaşında kullanılan R101 zeplinine ait formun kapsamlı ve büyük ölçekli rüzgar tüneli deneylerinde iyileştirilmesiyle elde edilmiştir.


Bu gövde şeklinin bir diğer üstünlüğü de önceki nesil denizaltılarda rastlanan, yüksek süratlerde oluşan hidrodinamik dengesizliklerin ve bunun sebep olduğu denizaltı kontrolünün tamamen kaybolması tehlikesinin bu modelle oldukça azaltılması olmuştur. Teknenin manevra nitelikler de mükemmeldir ve 3.2o/saniyelik bir dönüş oranına sahiptir.

Sonuçta bugün kullanılan hemen hemen bütün denizaltılar daha hızlı, daha iyi manevra yapabilen, gövde etrafında oluşan daha düzgün akış sebebiyle daha sessiz yüzebilen ve aynı sebeple kendi sonarları daha iyi performans gösteren ve yine aynı sebeple pervanesine daha temiz akış geldiğinden daha yüksek sevk verimine sahip olan ve bu sayede pervaneden kaynaklanan ses izinin biraz daha azaltılabildiği bu ve bu yaklaşımdan elde edilen tecrübelerin yardımıyla türetilmiş gövde şekillerinde imâl edilirler. Bunlar arasında en radikal örnek ise dünyanın en hızlı ve en derine dalan filo denizaltısı olan ve artık kullanımdan kalkan ünlü Sovyet nükleer hücum denizaltısı Alfa'dır. Alfa'dan daha hızı başka bir Sovyet denizaltısı imâl edilmiş fakat çeşitli sebeplerle donanma kullanımına alınmamıştır.

Tarihî açıdan, bu alandaki en meşhur hidrodinamik çalışmalarına dayanan ve 58 Serisi olarak tanımlanan model deneylerinin ilk ürün olan Albacore, kendinden sonra gelen ikinci nesil ABD nükleer hücum denizaltılarının atası olmuştur.


Tamamen bir teknoloji geliştirme ve deney aracı olarak inşa edilen Albacore tasarımı üzerinde bu nedenle zaman içinde çok sayıda önemli değişiklikler yapılmış ve denenmiştir ve denizaltı aynı nedenle tamamen silahsızdır.


Albacore sınıfı denizaltı

Resim.3) Albacore, tandem pervane, (X) kuyruk düzeni, kule dümeni ve su frenleri ile


İlk aşamada kıçta ve boyuna simetri ekseni üzerinde 1 adet 5 kanatlı pervaneye sahip olan ve 26 denizmili/saat sürâte erişebilen denizaltı daha sonra yerleştirilen aynı eksen üzerinde ters dönüşlü çift pervane ve gümüş-çinko aküleriyle 33 denizmili/saat'lik sürâte erişilebilmiştir. İlk modelde standart (+) kuyruk düzenine sahip olan denizaltı üzerinde daha sonraki safhada (X) kuyruk düzeni de denemiş ve başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Bununla birlikte (X) kuyruk düzeni takip eden hiçbir ABD denizaltısında kullanılmamıştır.

Fakat iki ülke Hollanda ve İsveç bu fikri kendi tasarımları olan denizaltılara başarıyla uygulamışlardır. (X) kuyruk düzenin en önemli üstünlüklerinden biri denizaltının dibe tamamen oturarak daha iyi saklanmasına imkan vermesidir oysa (+) kuyruk düzenine sahip bir denizaltı bunu yaparsa diğer seçeneğe kıyasla, alt dikey dümeni daha kolay hasar görebilir.

İsveç ve Hollanda Deniz Kuvvetlerinin harekât yaptıkları denizlerin (Baltık ve Kuzey Denizi) yeterli sığlıkta olması (hemen hiçbir yerde derinlik 200 metreyi geçmez) ve deniz dibi yapısının uygunluğu sebepleriyle bu iki deniz kuvvetinin (X) kuyruk düzenini tercih etmiştir. Ayrıca (X) kuyruk düzeninin, ilk olarak F-16 savaş uçakları için geliştirilen "telle uçuş" elektriksel kontrol sistemiyle birleştirilmesi sonucunda denizaltının tek kişi tarafından 3 eksende mükemmel olarak kullanılabilmesi de mümkün olmaktadır. En yeni geliştirilen sistemlerde ise bu iş için elektrik telleri ve sinyalleri yerine fiber-optik kablolar kullanılarak "ışıkla uçuş" yöntemine geçilmiştir.


Albacore deneysel denizaltısı üzerinde tecrübe edilen bazı kavramlar;

  1. Boyuna eksen üzerinde tam simetrik gövde şekli
  2. Pervanenin teknenin simetri eksenine yerleştirilmesi
  3. Düşük boy / çap oranı; 7.5:1
  4. HY-80 yüksek mukavemetli çelik
  5. Kıç kontrol yüzeylerinin pervanenin önüne alınması
  6. Aynı eksende ters dönüşlü çift pervane sistemi
  7. Su frenleri
  8. Çekili dizin sonarlar
  9. Gümüş-çinko aküleri
  10. Gürültü azaltma yöntemleri
  11. Yüksek basınçlı hidrolik sistemler
  12. Gövde üzerinde sonar dizinleri
  13. Hafif wright radyal dizel motorları
  14. (X) kıç kontrol yüzeyleri
  15. Kule dümeni
  16. Tek elemanlı uçak tipi denizaltı kontrol sistemleri

İlk modelde gövde üzerinde baş yatay kontrol yüzeyleri ve kulenin firar kenarında bulunan bir dümen de denenmiş ve daha sonraki denemelerde her iki sistem de iptâl edilmiştir. Ayrıca bazı yeni safra kontrol yöntemleri de denizaltı üzerinde kapsamlı olara denemiştir. Uçaklardaki hava frenlerine benzeyen bir su freni sistemi de ilk kez yine bu denizaltı üzerinde uygulanmıştır.


Tasarım ?
İnşa Tersanesi Portsmouth donanma tersanesi
Maimahreç 1.242 ton - yüzeyde
1.847 ton - dalışta
Dalış Derinliği 183m - tasarım
356m - kırılma
Tam Boy 62,6m
Genişlik 8,3m
Çektiği Su 5,7m
Gövde Malzemesi HY-80 yüksek mukavemetli çelik
Tahrik Sistemi 2x1.000hp General Motors dizel; 16-silindir, 2 zamanlı radyal
2x1.095hp Elliot jeneratör; 710 volt, 1.150 amper
2x7.500hp elektrik motoru; 730/925 VDC, 8.000 amper, 50-250 devir/dakika
kurşun-asit veya gümüş-çinko aküler
Mürettebat 55

Tablo.1) Albacore AGSS-569'a ait bazı veriler


19 yıl hizmette kalan bu denizaltı özellikle sürât, derinlik değiştirme, sualtı manevrası alanlarında kapsamlı olarak denenmiş ve elde edilen verilerin ışığında günümüzün denizaltıları geliştirilmiştir. Sonuç olarak ilk nükleer denizaltı olan Nautilus (bir Alman Tip21 türevidir) ile ilk gelişmiş gövde şekline sahip olan denizaltı Albacore'un birleştirilmesi ile üstün bir sualtı performansına sahip olan Skipjack sınıfı SSN'ler ortaya çıkmıştır.

♦ Kaynaklar

1. Resim.2) Nasa Langley araştırma merkezi arşivi
 







Telif Hakkı © 1997-2020 [uskudar.biz] - sürüm 5.5.1 - Bütün Hakları Saklıdır. Kullanım şartları için tıklayın!
Joomla! GNU/GPL lisansı altında özgür bir yazılımdır.