Kancabaş denen teknelerin soyu aslında pek de uzun olmayan bir süre önce tükendi diyebiliriz. Benim hatırlayabildiğim denizde yüzen son numune, 1980'li yılların ortalarına kadar Arnavutköy'de akıntı burnunun hemen güneyinde yıllarca durduktan sonra bu bölgeden kazıklı yol geçtiği dönemde ortadan kayboldu. Tahminen 15 metre civarındaki bu mavi kayık muhtemelen terk edilmiş ve bakımsız olmasına rağmen halâ dikkat çekici bir güzelliğe sahipti.

Kancabaşlar yüzyıllar boyunca başkent İstanbul ve çevresinde özellikle balıkçı kayıkları olarak kullanıldılar. Bu güzel kayıklar ve onların denizcileri artık İstanbul sularına dönmeyecektir. Bu sayfa en azından kancabaşların tamamen unutulmasını önlemek ve geçmişten kalan son veri kırıntılarını derleyebilmek amacıyla oluşturulmuştur.

Resim.1) Kancabaş ismi kayığın baş bodoslamasından gelir

Öncelikle bulunabilen çizimler ve fotoğraflardan yaralanarak bu kayıkların 3 boyutlu modellerini oluşturmak gerekiyordu. İlk örnek yukarıda gördüğünüz kayığın endazesine dayanarak oluşturuldu. Kancabaşların (diğer İstanbul kayıklarında olduğu gibi) bazı temel nitelikleri vardır. Bunlar; narin tekne yapısı (yüksek boy/genişlik oranı), hacim merkezinin boyuna yerinin oldukça kıça doğru olması, hafif gövde, kürekle sevk, alçak borda, yüksek ve süslemeli baş ve kıç bodoslamalar ve güzellik! olarak sıralanabilir.

Resim.2) Eldeki kancabaş modeline ait direnç bileşenleri

Yüksek boy/genişilik oranı, hacim merkezinin boyuna yeri ve hafif gövde, kürekle sevk edilen bu teknenin özellikle boğazın yüksek akıntılı sularında kullanılabilmesi için uygun düşük direnç niteliklerini sağlayabilmek için geliştirilmiştir. Yukarıdaki modele ait bazı hesaplamalı akışkan dinamiği sonuçlarına ait verileri bu sayfada bulabilirsiniz. Konuyla ilgili diğer çalışmaları da zaman bulabildiğim ölçüde bu sayfada yayınlamaya çalışacağım.

Aşağıdaki resimlerde ilk hazırlanan kayık modelinin oldukça yüklü bir durumu için, 2 farklı su derinliğinde ve tekne kıçının 10-40 m arkasındaki bölgede oluşan dalga hesaplarının sonuçlarını görüyorsunuz. Burada kullanılan akışkan dinamiği benzetimi sonuçları, 19.yüzyıl sonlarında Avustralyalı bir matematikçi olan John Michell tarafından geliştirilen bir çözüm yöntemine dayanmaktadır. Bu yöntem temelde teknenin, uzak alanda yaptığı dalgaların hesaplanması ve buradan yola çıkarak direncin tahmin edilmesi esasına dayanmaktadır.

Kancabas benzetim sonuçları. Sol sütun için su derinliği 2metre, sağ sütun için 1.000metre.