Türk Denizciliği

Türk Korsan Filoları'nın 16. 17. ve 18.yüzyıl için Atlas Okyanusu'ndaki bilinen avlanma sahaları  resim.1'deki haritada gösterilmiştir. Mavi çizgiler başlıca av bölgelerini ve kırmızı çizgiler ise izlenen rotaları gösterir. Bu harekâtların tamamı Cezayir'deki Garp Ocakları tarafından idare ediliyordu. Soru işaretiyle gösterilen sahalar da mantık çerçevesinde muhtemel hedefler arasında bulunmakla birlikte henüz bu konuda bir bilgi elde edemedim.

Diğer taraftan bir İngilizce kaynakta rastladığım bilgiye göre; bugünkü Kanada'nın hemen doğu kıyısında bulunan Newfoundland adasının etrafında da 16.yüzyılın ikinci yarından itibaren Türk korsanlarının mevcudiyetinden bahsedilmektedir.

1627 senesinde Küçük Murat Reis Cezayir Limanı'ndan 15 pâre gemi ile yelken açıp, Cebelitarık'tan çıkmış ve kuzeye, soğuk ve sisli denizlere yönelmişti. Aslında Türk korsanlarının daha önceki yıllarda da Atlas Okyanusu'na açılıp özellikle Kanarya adalarına seferler düzenledikleri bilinmektedir.

Örneğin Koca Murat Reis emrindeki 2-3 parçalık küçük bir filo ile 1585 senesinde Cebelitarık boğazından çıkıp Kanarya takım adalarından bazılarını talan etmiş, Lanzarotto adası valisini ve yakınlarını esir almıştı. Daha sonra, o günlerin adeti olarak, aracılar sayesinde bu esirlerden bazıları fidye alınarak serbest bırakılmıştır.

Bir deniz serüveni ki, resmî belgeleri yayınlanmamış olsaydı, inanılması pek güç gelirdi. Kahraman denizcilerimizin bu hayret verici serüvenine geçmeden önce o günlerin havasına bakalım:

Yıl 1922... Nisan ayının ortaları... Türkiye, ölüm-kalım mücadelesinin son taarruzuna hazırlanmaktadır. Ordu yeniden donatılacak, silâh ve cephanelerle taarruz gücü arttırılacak, sonra umumî taarruza geçilecek ve düşman, Misak-ı Millî sınırları dışına atılacaktır.

Bütün bunlar için paraya, pek çok paraya ihtiyaç vardır. Bu devre, Türkiye'nin bir kader anıdır. Bu mücadelenin parolası "Ya istiklâl, ya ölüm" dür. İşte o günlerde Ankara'ya inanılması güç şöyle bir ihbar yapılıyor:

Osmanlı Kapdân-ı Deryâsıdır. 1758 yahut 1759'da doğdu. Çerkes veya Gürcü asıllıdır. Silâhdar İbrahim Paşa'nın aracılığıyla küçük yaşta saraya sokulmuş, Enderûn-u Hümâyûn'da iyi bir eğitim görmüştür. Bu arada III.Sultan Selim'e, şehzadeliğinde hizmet etmiştir. Doğrulanmayan bir söylentiye göre de onun süt kardeşiymiş.

Bir süre sonra mabeyincilik, tebdilcilik ve başçuhadarlığa yükseltilmiştir. 1789 ekiminde mühr-i hümâyûn'u Rumeli'deki Cezayirli Gazi Hasan Paşa'ya götürmek emrini aldı. Bu emanetin tesliminde sadrâzam paşa, Hüseyin Ağa'yı bağış ve hediyelere boğdu, İstanbul'a dönüşünde padişahın gözündeki itibarı az zamanda çok arttı. Bunu, Topkapı Sarayı'nda geçtiği anlaşılan bir olaya ait 1792 tarihli bir vesikadan öğreniyoruz.

19.Yüzyıl Osmanlı Devleti'nin ünlü ve yiğit denizcisidir. Soyca, Trabzon ve Giresun'da dallan bulunan bir ailedendir. Cezâyir-i Garp Ocağı'nda yetişti. Yakını Halil Kaptan'ın gemisiyle uzun deniz yolculuklarına çıktı. Böylece deniz ve denizciliği öğrendi. Daha sonra adı geçen kaptana damat oldu. İstanbul'a gelip tersaneye girdi. Çalışkanlığı ve dürüstlüğüyle az zamanda çok sevgi topladı. Kendisine önce Kapudâne-i Hümâyûn arkasından Mîr-i Mîrân (Beylerbeyi) rütbesi verildi.

1827'de Osmanlı deniz kuvvetlerinin büyük kısmı, onun emir ve kumandası altındaydı. O yılın 20 ekiminde Batılı saldırganlarla, onlardan hiç de geri kalmayan Ruslar, işbirliği yapmış durumdaydılar. Bir rivayete göre Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa ve oğlu İbrahim Paşa da el altından onlarla uyuşmuştu. Navarin limanında demirli savaş filomuza dost gibi yanaşıp ufak bir olay çıkardılar. Denizcilerimizin buna tepkisini bahane ederek, alçakça ve var güçleriyle saldırdılar. Gafil avlanmıştık. Sekiz bin şehit verdik. Gemilerimizin aşağı yukarı hepsi yandı.

A. Kürekle Yürüyen Gemiler

• UÇURMA: Süratli bir kayık olup hafif donamaya dahildi.
• VARNA BEŞ ÇİFTESİ: Hafif donanmadan beş çifte kürekli süratli kayık.
• KARAMÜRSEL: İstanbul ile Marmara sahilleri arasında işleyen birbuçuk direkli ve sivri üçgen yelkenli, yarım güverteli Marmara kayığı. Hem kürek hem yelkenle giderdi.
• AKTARMA: Tuna'da kullanılan nehir gemisi. Ayrıca düşmandan alınan ganimet tekneye de bu isim verilirdi.