Seyir Defteri

Japonyanın 2.Dünya Savaşı sonrasında inşa ettiği ilk denizaltı olan Oyashio 25 Mayıs 1959 tarihinde öngörülenden tam dört sene sonra, Kawasaki Tersanesinde denize indirilmişti. 1.140 tonluk denizaltının mukavim teknesinde ise melez bir yaklaşım uygulanmış ve HT50 ve HT60 olarak tanımlanan yüksek mukavemetli çelikler birlikte kullanılmıştı.

Bildiğim kadarıyla bu dönemde, HT50 ve HT60 sırasıyla NS23 ve NS30 olarak adlandırılarak Japon savaş gemisi inşa çeliklerinin NS olarak tanımlanma süreci de başlamış oldu. Böylece NSX şeklinde bir ifâde şekli oluştu ki burada {NS} "Donanma Çeliği anlamında olup ingilizceden uyarlanmıştır ve {X} ise rakamlardan oluşarak belirtilen çeliğin "akma mukavemeti sınırını" belirtir ki mesela {NS80} çeliğini örnek gösterirsek bu malzemenin, 80kgf/mm² veya başka bir ifadeyle ~785N/mm² asgari akma mukavemeti değerini sağlayabildiği anlaşılır.

SSCB döneminde pek çok önemli silah bileşeninin tasarlandığı ve üretildiği birimler ve tesisler Ukrayna topraklarında bulunuyordu. SSCB dağıldıktan sonra ortaya çıkan bağımsız Ukrayna devleti de geçmişten gelen bu mirastan olabildiği kadar yararlanmaya çalışmaktadır. Bununla birlikte ülkenin içinde bulunduğu iktisâdi şartlar ve son yıllarda ABD-Rusya arasında oynanan oyununun bir bölümünün de kendi topraklarında cereyan etmesinin etkisiyle, mevcut sıkıntılarından kurtulabilmesi de pek beklenmemektedir.

Diğer taraftan Ukrayna; askeri teknoloji ürünlerinin ihracatında 2012-2016 itibarı ile Dünya üzerinde %2,6'lık bir pazar payına sahiptir [1] ve hâlen İtalya ve İspanya seviyesinde olup Dünyanın 9. büyük silah ihracatçısıdır. Hazır yeri gelmişken belirtmek gerekirse Türkiye aynı dönem için Dünyanın 6. büyük silah ithalâtçısıdır.

Uzun zamandır site için ihtiyaç duyulan durumlarda kullanabilmek üzere cebir ifadelerini verimli bir şekilde html üzerinde düzenleyip yayınlayabilmek ve gerektiğinde kolayca değiştirebilmek için uygun bir altyapı seçmeye çalışmakla birlikte senelerdir kesin bir karar verememiştim.

Bu ihtiyacın çözüme kavuşturulmamış olması sebebiyle bazı konular hiç ele alınamıyordu bile. Aslında çeşitli seçenekler de yok değildi. Mesela MathML [3] pek çok açıdan gayet iyiydi fakat sadece firefox gibi gecko tabanlı tarayıcılar tarafından desteklenmesi ve senelerdir bu durumun devam etmesi söz konusuydu.

Herhalde geçen Kasım ayının sonları gibiydi, akşamın bir saatinde Üsküdar iskelesi civarındaki duraklardan belediye otobüsüne bindim. Bir müddet yol almıştık ki iskele tarafta, cam kenarı koltuğunda dalgın bir şekilde dışarıyı seyretmekteyken sancaktan, izlemekte olduğum bölge ile alâkalı bir soru geldi. Gayrî ihtiyarî soruyu soran kişiye baktığımda 25-30 yaşlarında, o âna kadar yanımda oturduğunun farkında bile olmadığım bir genç ile göz göze geldim.

Kullandığı türkçe'de yabancı şivesi mevcuttu ama ilginç bir şekilde tam olarak kökeni ayırt edememiştim, oysa genellikle bunu anlamak kolay olurdu. Mevzu uzadıkça durum merakımı çekmeye başladı. Bilâhare çocuğun amerikalı bir mormon papazı olduğunu öğrendim. Üsküdar bir süredir baş hedeflerden olduğu için ortalık bilhassa protestan misyoner kaynamaktaydı ama bir mormon misyoner, işte bu ilginçti.

Aşikâr olduğu üzere, bir süredir bahsi geçen ve MİLDEN olarak adlandırılan Milli Denizaltı projesinin tasarım kavramı üzerinde konuşulması gereken çok sayıda hassas ve birbirinden önemli husus mevcuttur. Ama diğer taraftan bu konuların Türk denizcilik camiası tarafından değerlendirilmesi ve tartışılması imkânları, ülkenin ve Türk milletinin hem kısa hem de uzun vâdeli çıkarlarının korunabilmesi ve hatta bekâsı için son derece elzem olmasına rağmen, kalın bir perde ve derin bir sessizlik altındadır.

Her ne kadar Reis Sınıfı denizaltı projesi bile yaşanan büyük gecikmelerden sonra henüz başlayabilmiş ve tamamlanabilmesi için daha uzun seneler gerekli olsa da sonraki çalışma olacağı söylenen MİLDEN için mevcut şartlarda gerçekten-milli bir çözüm için yeterli zaman kaldığını ifade edebilmek de pek kolay değildir. Tabii burada asıl mesele söz konusu projenin gerçek muhteviyâtı ve ayrıca bakış açıları ile alâkalıdır.

Başlangıç noktası olarak γ-Reθ'ya dayanan yeni gammaSST türbülans modeli, denel doğrulamalarla elde edilen verilerin yerel değişkenler halinde HAD nakil denklemlerine entegre edilmesi kavramına dayanan LCTM (Local Correlation-based Transition Modelling - Yerel Doğrulama Temelli Geçiş Modelleme) sınıfından bir yaklaşımdır. [1]

Cisimlerin etrafındaki akışlar söz konusu olduğunda bir sınır tabaka meydana gelir. Reynolds sayısı vesaire gibi bazı değişkenlere göre şekillenen ve duruma bağlı olarak laminer veya türbülanslı bir yapıya sahip olabilen sınır tabakaların nitelikleri, tasarımı üzerinde çalışılan cisimlerin davranışları üzerinde son derece önemlidir, özellikle laminer sınır tabakanın belirgin olabildiği Re<1e06 bölgesinde.

Stanford Üniversitesi'nin Havacılık-Uzay Tasarım Laboratuvarı (ADL) tarafından akademik çalışmalar için geliştirilen ve adlandırması da buna bağlı olarak "Stanford University Unstructured Code"dan SU2 olarak yapılan bu Hesaplamalı Akışkan Dinamiği yazılımı, alınan karar çerçevesinde Açık Kaynak camiasına katılmış ve 19 Ocak 2012 tarihinde ilk ulaşılabilir sürümü yayınlanmıştı.

Geliştirilmesine 2003 senesinde başlanan ve dört gün önce 5.sürümü yayınlanan SU2 sistemi, kısmi türevli diferansiyel denklemlerin aerodinamik mühendislik ihtiyaçları çerçevesinde ve düzensiz örgüler üzerinde çözülebilmesi için şekillendirilmiş ve geliştirilmiş açık kaynaklı C++ temelli yazılım bileşenlerinden oluşmaktadır. SU2 kodunun temel yapısı:

Yusuf Efendi 55 kişilik yolcu ile birlikte 1674 senesinde İskenderiye'den İstanbul'a doğru bir gemi ile hareket eder. Fırtınaya yakalanan ve bir adanın kayalıklarına çarpıp parçalanarak batan gemiden kurtulanların hikayesinin anlatıldığı bu eser pek çok açıdan son derece değerlidir. 17.yüzyıl itibarı ile Türklerin nasıl bir denizci dili kullandıkları, Kuzey Afrika ocaklarına bağlı Türk Korsanları ve genel olarak Türk milletinin denizciliği gibi alanlarda çok kıymetli ipuçlarına bu kitap sayesinde ulaşılabilmektedir.

Belge, bahsedilen olayların gerçekleşmesinden kısa bir süre sonra bütün bu tecrübeyi bizzat yaşayan ve eski bir köle olan Yusuf Efendi tarafından kendisini azâd eden Elhac Abdurrahman Efendi'ye yaşadıklarını aktarmak ve bilgi vermek amacıyla yazılmış ve gönderilmiştir.

Lehistan donanması günümüzde beş adet denizaltıya sahiptir. Bunların biri 1986'da hizmete giren Proje 877E sınıfı Sovyet denizaltısıdır. Kalan dördü ise Ula (Tip 210) sınıfı denizaltıların tedârik edilmesinden sonra Norveç tarafından hizmet dışına çıkartılan ve 2002'de Polonya'ya hediye edilen, 1964-67 arasında inşa edilmiş Kobben (Tip 207) sınıfı araçlardır. Aslında Norveç'ten beş Tip 207 alınmıştı ama beşincisi sadece yedek parça olarak kullanılmıştır.

Tip 207, zamanında Almanyanın kendi donanması için inşa ettiği Tip 205 sınıfı denizaltıların Norveç için uyarlanmış bir sürümüdür. Artık faydalı kulanım ömürlerini tamamlamış durumda olan ve Polonya donanmasının ihtiyaçlarını karşılayabilmekten uzak olan bu dört denizaltının üç yeni denizaltı ile değiştirilmesini kapsayan proje birkaç sene önce "Program Orka" tanımlamasıyla başlatılmıştı.

Gemi mühendisliği uygulamalarında büyük ölçüde yüksek ve çok yüksek Reynolds sayılarındaki akışlarla uğraşmak söz konusu olsa da bilhassa bâzı özel durumlardaki ihtiyaçlar sebebiyle alçak Reynolds bölgesi de göz ardı edilemez. Gerek HAD gerekse Denel Mühendislik çalışmaları söz konusu olduğunda alçak-Re bölgelerindeki akışların kendine has zorlukları mevcuttur ve bu sebeple dikkâtle incelenmeleri gereklidir.

Şimdi daha önceki bâzı temel çalışmalardan farklı olarak bu kez daha alçak Reynolds bölgelerinde, açık kaynaklı OpenFOAM kütüphanesi kullanılmak suretiyle gerçekleştirilen doğrulama çalışmalarıyla alâkalı özet veriler yayınlanacaktır; umulur ki birilerinin işine yarayabilir. Aslına bakılırsa akışları keskin hatlarla alçak veya yüksek Reynolds olarak sınıflandırabilmek pek mümkün sayılmaz. Yine de genel hatlarıyla kabûl görebileceği varsayılarak; haricî akışlar için Reynolds sayısının 500.000'in altında olduğu durumlar kabaca alçak-Re olarak tanımlanabilir.

Türk denizaltıcılığından bahsetmek için oldukça eskilere gitmek gerekli. Donanmanın ilk denizaltı gemileri olan Abdülhamid ve Abdülmecid sırasıyla 1886 ve 1887 senelerinde hizmete girmişti. İsveç-İngiltere işbirliği sonucu ortaya çıkan bu iki denizaltı önceden imâl edilmiş parçalar halinde Türkiye'ye getirilerek Tersane-i Âmire'deki kapalı kuru havuz içinde inşa edilmiştir.

130 sene önce, aslında günümüzdekine de oldukça benzer bir şekilde, yabancı kökenli bir mühendislik ürününün, tamamen ithâl malzemelerin birleştirilmesi yoluyla, Türkiye'de inşa edilen bu ilk denizaltılarımızın hikâyesi başlı başına gâyet ilgi çekici olmakla birlikte daha sonraki bir zaman diliminde ayrıntılı olarak ele alınmak üzere şimdilik atlanacak ve doğrudan Cumhuriyet dönemine geçilecektir.

Uzaklardaki Çin Donanması'nın özellikle son on sene içinde gerçekleştirmekte olduğu büyük ilerlemelerin üstelik hızlanarak devam ediyor olması giderek daha fazla dikkât çekmektedir. Söz konusu gelişmelerin aynı anda çok farklı sahalarda ve çok hızlı bir şekilde cereyan etmesi bu etkiyi ayrıca güçlendirmektedir.

Mesela hem yeni nesil deniz gaz türbinleri konusunda çok hızlı gelişmeler yaşanırken aynı zamanda, bir yandan atom enerjisi ile çalışan denizaltılar diğer yandan çeşitli havadan bağımsız tahrik sistemleri ve dizel-elektrik denizaltılar, ayrıca bölge hava savunma muhriplerinden, küçük suüstü harp gemilerine, muhtelif radar, sonar, füze ve torpil projelerine kadar çok geniş bir yelpazede yaşananlar vesaire...