Ana Güverte

Başlangıcından itibaren geçen yirmibir yılın ardından, artık bütün bu ne olduğu belirsiz şeye bir son vermek zamanı geldi. Bir seneden biraz daha fazla süre önce anasayfanın tepesine yerleştirdiğim sayacın tek amacı aslında zamanın izâfî(!) akışına bağlı olarak kalan süreyi bana devamlı hatırlatması ve daha fazla içeriği ele alabilmemi sağlayabilmesi için bir nevi kamçı vazifesi görmesi içindi.

Ama doğrusunu söylemek gerekirse sonuç pek de beklendiği gibi gerçekleşmedi ve uzun zamandır taslak hâlde yayınlanmayı bekleyen belki yüz kadar (benim açımdan) önemli sayılabilecek ve bugüne kadar yayınlananları da kısmen tamamlayabilecek bâzı konular şu veya bu sebeple bir türlü tamamlanamadı...

1797'de Fransız kimyacı Louis Vauguelin, krokoyit adlı mineralin (PbCrO₄) içinde Kurşun ile birlikte bulunan ve o güne kadar bilinmeyen yeni bir elementi tanımladı ve ona ismini verdi: Krom. Daha sonra gerçekleştirilen çalışmalarla farklı mineraller içinde de bu yeni element tespit edilmeye başlandı. Bununla birlikte Krom üretimi için ticarî açıdan uygun tek mineral kaynağının kromit olduğu da kısa zaman içinde anlaşıldı.

1827'ye kadar dünya üzerindeki tek kromit cevheri kaynağı Rusya'da Ural Dağları bölgesiydi ve aynı yıl Kuzey Amerika'da da o günlerin gâyet sınırlı olan Krom talebi için yeterli sayılabilecek küçük ölçekli bâzı yeni yataklar daha keşfedildi. Ve 1860 itibarı ile dünyanın o dönem için bilinen en zengin kromit yatakları Türkiye üzerinden pazara sunulmaya başlandı ki tahmin edilebileceği üzere asıl konumuz da bu boyut olacak.

Bir denizaltı için en önemli tasarım değişkeni nedir şeklinde bir soruya bakış açısına bağlı olarak çok çeşitli cevaplar verilmesi söz konusu olabilir; yüksek azami sürât, derin dalış yeteneği, yüksek taktik sürât, iyi manevra yeteneği, düşük akustik iz, uzun sualtı seyir süresi, büyük silah yükü vesaire gibi...

Ve bahsi geçen bu temel bakış açısının ise aynı zamanda derin kültürel kökleri olduğunu da hatırda tutmak gerekir. Bu sebeple, eğer dikkâtlice incelenirse denizaltı tasarımcısı ülkelerin tarih boyunca ortaya koydukları tasarım yaklaşımları ve çözümleri ile hem denizcilik geleneklerinin ve kültürlerinin, hem de içtimai yapılarının belirgin bir bağlantısı olduğu görülebilir.

Saymadım ama hayatımın erken dönemlerinde herhalde yüz, ikiyüz civarında roman okumuşumdur. Yaklaşık olarak on ila onyedi yaşları arasındaki bu dönemden sonra bu tür kitaplar okumak bana zaman kaybı gibi gelmeye başlamış ve edebiyatın farklı türlerine yönelme ihtiyacı hâsıl olmuştu.

Bu sebeple sonraki dönemde artık eğlence yerine öğrenme ve bilgi edinme isteği ağır basar gibi olunca çocukluktan beri en büyük ilgi alanım olan denizcilik ağırlıklı olmak üzere tarih, istihbarat ve siyaset, ilave olarak da hatırat ve biyografi tarzı kitaplarla zaman harcamaya başladım. Henüz saf bir şekilde bilginin değerli ve önemli olduğunu düşünüyordum...

Deniz araçlarının basınç izleri iki temel açıdan önemlidir; mayın harbi ve pasif algılama/erken uyarı. Bunlardan ilki daha eski bir çalışma alanı olmakla birlikte ikincisi özellikle belli durumlarda önemini yakın zamanda iyice arttıran görece yeni bir saha olarak kabûl edilebilir.

Birkaç sene önce DDG-1000 tasarımı temelinde konuyla ilgili kısa bir çözüm ve değerlendirme denemesi gerçekleştirilmişti. Bu kez ise Tip214 denizaltı tasarımı üzerinden ve ilk çalışmadan daha farklı bir hesaplama yaklaşımı kullanılarak elde edilen sonuçlar hakkında bir iki satır yazı ve birkaç resim yayınlanacaktır.

Deniz memelileri sıklıkla karanlık ve bulanık sularda yaşamak, dolaşmak ve beslenmek zorunda kalırlar. Böyle şartlar altında hayatta kalabilmeleri için vazgeçilmez bir ihtiyaç olan avlanma yeteneklerinin sağlanabilmesi amacıyla da çeşitli çok özel yeteneklere sahip olarak yaratılmışlardır.

Örneğin Kaşalot balinaları, mutlak karanlığın hâkim olduğu denizlerin binlerce metre derinliklerinde (ki böyle derinlere dalabilmeleri de başlı başına müthiş bir yetenektir) avlarını devâsa kafaları içindeki hârika bir aktif sonar donanımı ile tespit edip avlayabilmektedir.

Sitenin yayına başladığı 1997'den bu yana geçen uzun yıllar boyunca bahsedip etmemek konusunda ikilimde kaldığım bazı asap bozucu mevzular vardı ki ancak 15 Temmuz hâdisesinden sonra kesin olarak ele almaya karar vermiştim. Zaten yakın dönemde yayınlanan birtakım içeriklerin de tam bu sınıftan olduğunun farkındasınızdır.

Temel olarak şimdiki mevzu Türk Deniz Kuvvetleri tarafından Doğan Sınıfı olarak tanımlanan hücumbotların [Resim.1] gerçek hikâyesidir. Ama tabii kökünde gâyet karanlık, ancak az sayıda kişi tarafından bilinen ve bilenler tarafından da umursanmayan bu konunun ayrıntılarıyla doğrudan ilgili hem tarihi hem de güncel çapraz bağlantılar da ister istemez içeriğe dâhil olabilir.

Bu kez yazı, her ne kadar malzeme bilimi alanından bir temele sahip olsa da kapsadığı bâzı önemli ayrıntılar sebebiyle, ister istemez iç içe geçmiş birkaç konunun bileşiminden meydana gelecektir ve esas bahis, başlıkta ismi verilen özel maksatlı bir mukavim tekne inşa malzemesi olan çeliktir.

Bununla birlikte söz konusu çok yüksek evsaflı çeliğin ait olduğu malzeme ailesinden de yeri gelmişken biraz bahsedilecek, ilâve olarak bu çeliğin uygulandığı Mir-1 ve Mir-2 adlı iki insanlı derin deniz aracının hikâyesi, uluslararası siyasette sebep olduğu etkileşimlerle beraber kısaca ele alınacak ve nihâyet konunun Türkiye üzerindeki yansımaları üzerinde de biraz durulacaktır.

Yazının başlığı, bildiğimden değil ama nedense(!) latince denk geldi, vardır bi' sebebi... Geçtiğimiz Kurban Bayramı arifesinden yedi gün önce, sabah Üsküdar'dan Tuzla'ya doğru arkadaşlarla birlikte arabayla seyir hâlindeyken, sohbet esnasında mevzu bir şekilde Türkiye ve yazılım teknolojileri konusuna gelip ilerleyince çok uzun yıllardır sırasını bekleyen bu makâlenin de artık yayınlanma zamanı gelmiş gibi oldu.

Herkesin farkında olduğu üzere 21.Asır, hem donanım hem de yazılım tabanında bilgisayar teknolojilerinin hemen her sahada son derece belirleyici ve etkin hâle geldiği bir dönem olarak tarih sahnesinde yerini aldı denilebilir.

Süperiletkenlik vasıtasıyla elektriğin uygun malzemeler üzerinden sıfır dirençle akabilmesi, bu tür malzemelerin kullanılmasıyla elektrikli bütün sistemlerin verimlerinin ciddi seviyede artırılabilmesini mümkün hâle getirmektedir. İlave olarak süperiletkenlerin, Bakır gibi sıradan(!) iletkenlere göre çok daha yüksek (~100-300kat) akım yoğunluklarını taşıyabilmesi de ciddi bir üstünlük sağlamaktadır.

Böylelikle süperiletken malzemelerin kullanılmasıyla elektrik motorlarından, kablolara kadar geniş bir yelpazedeki eşdeğer görevlerin çok daha küçük ve hafif elektrikli donanımlar ile yerine getirilebilmesi mümkün olabilmektedir. Bu hedeflere ulaşabilmek için uzun yıllardır gerçekleştirilen kapsamlı ar-ge çalışmaları sonucunda gelinen noktada beklenen kazancın teknik olarak gerçekleştirilebilir bir hedef olduğu da deney ortamlarında gösterilmiştir.

Bilgisayarların gelişmesi ile birlikte hayatın bütün alanları bu oluşumdan etkilenmeye başladığı gibi söz konusu etkinin büyüklüğü yüksek bir ivme ile artmaya devam etmektedir. Tam olarak bu etkinin tetiklediği, bilişim ve haberleşme merkezli olarak insanoğlu tarafından meydana getirilen siberuzay adlı yeni bir ortam, insanlık üzerinde belirgin değişimlere sebep olmaktadır.

Söz konusu değişimlerin nereye varacağı, nelere gebe olduğu ve nasıl sonuçlar doğuracağı tam olarak kestirilemese de insanlığın yakın gelecekte bugünkünden bile daha karanlık günleri görmesi, nedense(!) daha kuvvetli bir ihtimâl gibidir. Tabii bu noktadaki görüşler ve beklentiler insanlık kavramından ne anlandığına bağlı olarak kişilere göre değişiklikler de gösterecektir.

Fransa, nükleer caydırıcılık gücünün temelini meydana getiren birinci nesil Le Redoutable ile devamında geliştirilen L'Inflexible sınıfı nükleer balistik füze denizaltılarını değiştirmek amacıyla o zamanlar SNLE-NG olarak adlandırılan ve daha sonra Le Triomphant sınıfı olacak, ikinci nesil bir denizaltı geliştirme kararını 1981'de resmen almıştı.

İlk kavramsal tasarım 170m uzunluğunda ve dalışta 16.000ton ağırlığındaydı fakat ilerleyen mühendislik süreci sonucunda nihâi tasarım 138m/14.300ton olarak gerçekleşti. Tasarım ve inşa sürecinde yaşanan zorluklar ve bunlara bağlı gecikmeler neticesinde Le Triomphant sınıfının mâliyeti büyük bir artışa mâruz kaldı ve bâzı kaynaklara göre birim mâliyet 3milyar dolar civarına ulaştı, çok daha yüksek mâliyetlerden bahseden kaynaklar da mevcuttur.

Yaklaşık olarak 6°01'49.1"K, 80°13'38.4"D noktasında yani Galle limanının [Resim.1] batıya bakan ağzının biraz güneyinde sarı bayrak çekmiş bekliyorduk. Bir müddet sonra küçük bir vasıta bize iskele oldu ve ikisi de otuzlu yaşlarda gibi gözüken, lacivert giysili denizci askerler güverteye çıktı; bir yüzbaşı ve bir de astsubay.

Kayığın evraklarını ve dört pasaportu verdik. Yüzbaşı pasaportların kapaklarını görür görmez şaşırır gibi olmadı değil. Hatta buna sevinçle karışık bir şaşkınlık demek daha doğru olabilirdi. Bilâhare sebebini anlayınca şaşırma sırası bize gelmedi desek yalan olur zîrâ güvertemize çıkan ve hayatımızda karşılaştığımız ilk Sri Lankalı olan yüzbaşı, henüz önceki sene Hacca gitmiş bir Müslüman imiş!

Soru: Rusyanın ve Çinin [1], [2] vs. gibi kaynaklardaki sistemlere yönelik ilgileri ve yetenekleri hakkındaki görüşler nelerdir.

Cevap: Soruya temel teşkil eden ilgili makalelerde bahsi geçen ve konvansiyonel olmayan denizaltı tespit sistemlerinin bir alt başlığını oluşturan COKC temelli donanımlar aslında yeni bir teknoloji değildir.

Denizaltıları tespit etmeye yönelik olarak geliştirilen sistemler iki başlığa ayrılabilir; akustik temelli olanlar ve akustik temelli olmayanlar. İkinci Dünya Savaşından bu yana hakim yöntem kendi içinde muhtelif alt bölümlere de ayrılabilecek olan akustik temelli yaklaşımlar başka bir ifadeyle sonarlardır ve bunun dışında kalan bütün diğer yöntemler ise konvansiyonel olmayan yaklaşımlar olarak adlandırılabilir.

1953 senesinde yayınlanan, Parkin ve Kermeen tarafından gerçekleştirilmiş denel hidrodinamik çalışmalara ait, kürevî kafalar üzerinde yapılan değerlendirme [1] ile birlikte, akışuyumlu ve pürüzsüz gövdeler üzerindeki kavitasyon başlangıcının sınır tabaka ile olan etkileşimi hakkında ilk önemli adım atılmış oldu.

1963'te İsveçli iki hidrodinamikçi H. Lindgren ve C. A. Johnsson, yeni nesil torpillerin ihtiyaç duyduğu müstevî dizin sonar yerleşimlerine de uygun olacak düzlem bir burun yapısını gövdeyle çeyrek elips kullanarak birleştirme yoluyla elde edilen "değiştirilmiş eliptik" bir kafa geometrisi oluşturarak bunun hidrodinamik deneylerde kullanılmasını önerdi.[2]

Aslında uzunca bir süre önce Gemi Gaz Türbinleri konusunu kısaca ele aldıktan sonra meselenin Dizel Motorları kapsayan tarafı hususunda da birşeyler söylemek daha gerekli hâle gelmişti. Her ne kadar mevzu şimdilik sadece yüzeysel olarak ele alınabilecek olsa da geçen zaman zarfında konuyu bir miktar toparlayıp, hazırlayabilmek ancak bugünlerde mümkün olabildi.

Türkiyenin bildiğim kadarıyla ilk (ama belki daha öncesi de olabilir) dizel motoru, muhtemelen bu yazıyı okumakta olanların pek çoğunun babaları dahî henüz dünyaya gelmeden önce Şâkir Zümre şirketi tarafından imâl edilmişti bile. Ama bu son derece tehlikeli(!) gelişmenin hemen durdurulması gerekiyordu:

Tarih bugünü doğru olarak anlayabilmemize yardımcı olabilecek verileri daima barındırmaktadır yeter ki bunlar üzerinde düşünülsün ve ibret alınabilsin. Aksi takdirde millet olarak sadece güne bakıp ah vah etmekten, sızlanıp durmaktan öteye geçebilmek de bütün bir yakın tarih boyunca kısır döngü şeklinde tecrübe edilip durduğu üzere, pek mümkün olmasa gerek.

Burada hikâye edilecek olan konu 1980'lerde gerçekleşti ve iki temel ayak üzerinden uygulandı; ticari işletmeler ve medya. Ulaşılan görünür sonuç ile vurulan örtülü asıl hedef(ler) arasındaki bağıntı ise en azından o dönem boyunca başarı ile gizlenebildi. Şimdi yaklaşık 30-35 sene sonra bu noktadaki bazı ibretlik hususlardan bahsetmek, çeşitli ülkeler ve tabii öncelikle Türkiye üzerinde benzer şekilde yürütülegelen istihbarat temelli muhtelif harekâtların işleyişleri hakkında bazı fikirler geliştirebilmek açısından gâyet önemli olarak kabûl edilebilir.

Her ne kadar bu genelağ sitesinin faaliyetini, başlangıcından 21 sene sonra, Aralık 2018 itibarı ile sonlandırmayı uzun zamandır düşünüyor olsam da bugün itibarı ile çeşitli hazırlık seviyelerinde bulunan, bazıları netâmeli içerikleri sebebiyle belki on senedir bekleyen ama nihayetinde tamamlanarak yayınlanması hedeflenen sıradaki kabaca 100 kadar konuyu kalan zaman zarfında hazırlayabilmek artık imkânsız gibi görünüyor.

Bu sebeple olabildiğince fazla yeni içeriği yayınlayabilmek için sırasını bekleyen mevzular arasından, belki çok fazla çalışma gerektirdiği için veya tembellikten olsa gerek bir türlü bitirilemeyenlerden ziyâde daha kolay tamamlanabilecekleri tercih etmek kısmî bir çâre olabilir gibi göründüğünden, sıra biraz da beklenmedik bir şekilde bu yazıya gelmiş oldu.

Aşikâr olduğu üzere, bir süredir bahsi geçen ve MİLDEN olarak adlandırılan Milli Denizaltı projesinin tasarım kavramı üzerinde konuşulması gereken çok sayıda hassas ve birbirinden önemli husus mevcuttur. Ama diğer taraftan bu konuların Türk denizcilik camiası tarafından değerlendirilmesi ve tartışılması imkânları, ülkenin ve Türk milletinin hem kısa hem de uzun vâdeli çıkarlarının korunabilmesi ve hatta bekâsı için son derece elzem olmasına rağmen, kalın bir perde ve derin bir sessizlik altındadır.

Her ne kadar Reis Sınıfı denizaltı projesi bile yaşanan büyük gecikmelerden sonra henüz başlayabilmiş ve tamamlanabilmesi için daha uzun seneler gerekli olsa da sonraki çalışma olacağı söylenen MİLDEN için mevcut şartlarda gerçekten-milli bir çözüm için yeterli zaman kaldığını ifade edebilmek de pek kolay değildir. Tabii burada asıl mesele söz konusu projenin gerçek muhteviyâtı ve ayrıca bakış açıları ile alâkalıdır.

Türk denizaltıcılığından bahsetmek için oldukça eskilere gitmek gerekli. Donanmanın ilk denizaltı gemileri olan Abdülhamid ve Abdülmecid sırasıyla 1886 ve 1887 senelerinde hizmete girmişti. İsveç-İngiltere işbirliği sonucu ortaya çıkan bu iki denizaltı önceden imâl edilmiş parçalar halinde Türkiye'ye getirilerek Tersane-i Âmire'deki kapalı kuru havuz içinde inşa edilmiştir.

130 sene önce, aslında günümüzdekine de oldukça benzer bir şekilde, yabancı kökenli bir mühendislik ürününün, tamamen ithâl malzemelerin birleştirilmesi yoluyla, Türkiye'de inşa edilen bu ilk denizaltılarımızın hikâyesi başlı başına gâyet ilgi çekici olmakla birlikte daha sonraki bir zaman diliminde ayrıntılı olarak ele alınmak üzere şimdilik atlanacak ve doğrudan Cumhuriyet dönemine geçilecektir.

Böyle yazıları çoğu zaman masa başında değil ama yürürken yazıyorum, tabii kağıda değil. Dün öğlen vakti evden çıkıp Üsküdar sokaklarında 23km kadar yürüdükten sonra tekrar kürkçü dükkanına geri döndüğümde de makale artık hazır gibiydi. Ama önce okuyucuların anlayabileceği bir düzene sokulması ve bilâhare içeriğin birkaç kez yumuşatılması, küfürlerden vesaire arındırılması ve tabii kısaltılması gerekiyordu ama yine de pek kısa olamadı.

Sabah Bodrum yat limanından kayığı çözdüğümüzde yaprak kıpırdamazken, hedefimiz kuzey olduğu için güneybatı ayağını tamamlayıp yarımadayı döndükçe hâkim durumdaki kuvvetli kuzey rüzgârını hissetmeye başladık fakat ilk olarak yolumuzun üstündeki Turgutreis'e uğramak icâb ediyordu. Önceki iki günü sabahın köründen itibaren Gökova körfezinde, gölgesiz açık güverte üzerinde güneş altında tuz ile birlikte kavrularak geçirmemizden mütevellit kızarmış suratlar ve çatlamış dudaklar ile yat limanının yakıt iskelesine bağlandık.

Bugün için, Şubat 2016 itibârı ile Türkiye ve Ukrayna arasındaki ilişkiler [1] görünürde yeni bir işbirliği seviyesine yükselmeye başladı diyebilmek mümkün olsa gerek. İki ülke arasındaki irtibâtın hem iktisâdî hem de siyasî açıdan gelişmesinden karşılıklı olarak ciddi kazançlar elde edilebileceği ve her iki ülkenin de böyle bir işbirliğinin arttırılmasına ihtiyaç duyduğu da ifâde edilebilir.

Tabii Türkiye-Rusya, Rusya-Batı, Batı-Ukrayna ve Rusya-Ukrayna arasındaki karmaşık durumun da bu işbirliği üzerinde kaçınılmaz etkileri olacaktır. Özellikle 2020 itibârı ile Ukraynanın Nato'ya dâhil edilmesinin planlanması ve 15 Temmuz gecesi NATO'nun Türkiye'yi işgâl etmeye çalışması; bugün itibârı ile 44'ü Üsküdar'da olmak üzere 240 kardeşimizi şehit edip binlercesini yaralaması ve hâlen uluslararası medya destekli siyâsî saldırıların devam etmekte olması ile birlikte değerlendirildiğinde durumun yakın gelecekte ne kadar da karmaşık bir hâl alabileceği sanırım anlaşılabilir.

İster susüstü ister sualtı olsun bir askeri deniz aracı için suya yaydığı gürültünün seviyesi bugün itibarı ile gemi mühendisliğindeki en önemli tasarım değişkenlerinden biri hâline gelmiştir. Gürültü ayrıca sualtı ortamında ses kirliliğine de sebep olur ki bunun denizlerdeki canlılar üzerinde olumsuz etkileri mevcuttur.

Gemi ve denizaltı gürültülerinin çok çeşitli kaynakları söz konusudur. Bu kaynaklar arasında üzerinde en çok çalışma yapılanlar ise sevk sistemi kökenli olanlardır ki başlıca bileşeni pervanelerdir. Buna bağlı olarak pervane kaynaklı gürültülerin ölçülebilmesi ve azaltılması bilhassa bâzı durumlar için hayâti önem taşır. Pervane gürültüsü iki temel alt başlığa ayrılabilir:

Güzel bir kısaltma ile MİLDEN olarak adlandırılan MİLli DENizaltı projesi, gayet başarılı olarak kabûl edilebilecek MİLGEM projesinden kaynaklanan kendine güven artışının da desteğiyle yakın tarihte nihâyet başlatılmıştı. Bununla birlikte belirtmek gerekir ki MİLDEN, MİLGEM'e veya TF-2000'e vesaire nazaran hem mühendislik hem teknolojik hem de siyasi açıdan çok çok daha zor bir projedir.

Bu zorlukların üstesinden gelebilmek için çok sağlam bir devlet iradesinin yanında proje üzerinde yoğun olarak çalışması gereken başlıca birimlerin ki en önemlileri olarak sırasıyla; Türk Deniz Kuvvetleri, İstanbul Teknik Üniversitesi, Yerli Sanayii Kuruluşları ve bunların bir arada çalışabilmesinden sorumlu olan SSM'nin büyük bir özveriyle ve tam anlamıyla uyumlu ve milli çıkarlara uygun şekilde görev yapması mutlak bir ihtiyaçtır.

21.Yüzyıl ile birlikte Türk Savunma Sanayiinde büyük değişiklikler yaşanmaya başladı. Bu gelişmelerin ne ölçüde olumlu olduğunu anlayabilmek ise hiç de göründüğü kadar kolay değil hatta toplumun çok büyük bir bölümü için tamamen imkânsız.

Neden çok zor hatta bazen imkânsız olduğu ilerleyen satırlarda sanırım biraz da olsa anlaşılabilir hâle gelebilecektir. Savunma Sanayii projelerini birkaç temel alt başlıkta ele almak mümkündür; kara, hava ve deniz gibi.

Bu konu gerçekten biraz acayip. Dilim döndüğünce bugüne kadar açıklanan verileri temel almak sûretiyle meseleyi değerlendirmeye çalışacağım fakat ister istemez yazının biraz uzun ve çoğu okuyucu için gâyet sıkıcı olabileceğini şimdiden belirtmeliyim ne de olsa mevzu oldukça karmaşık ve ancak çok az kişinin ilgi ve bilgi sahasına girebilecek cinsten.

Her ne kadar konunun teknik yönü hakkında yeteri kadar bilgi sahibi olmayan insanların da durumu olabildiğince kavrayabilmesine gayret edecek olsam da bunu sağlayabilmek mümkün olamayabilir. Ayrıca yazının tamamını okumadan içerik hakkında doğru fikir sahibi olabilmenin de mümkün olmayacağını belirtmek gerekir çünkü bütün alt bölümler doğrudan birbiriyle ilişkilidir.

25-30 sene kadar önce R/V Alliance adlı Nato'ya bağlı askeri araştırma gemisinin güvertesine çıktığımda soğuk savaş fiilen bitmek üzereydi. Sadece Sovyet denizaltılarına karşı daha etkili Denizaltı Savunma Harbi teknolojileri geliştirebilmek için ihtiyaç duyulan hidroakustik araştırma faaliyetlerini yürütebilmek amacıyla özel olarak tasarlanmış olan Alliance o güne kadar inşa edilmiş en sessiz suüstü aracıydı.

Günümüzde bile halen dünyanın en sessiz suüstü gemisi olması kuvvetle muhtemel olmakla birlikte soğuk savaş sonrasında gemi eski kıymetini ister istemez biraz kaybetti, yine de hâlen işletilmektedir.

Tip214 denizaltıları iki temel ve üstelik birbirine zıt açıdan bizi doğrudan ilgilendirmektedir: Öncelikle önümüzdeki zaman diliminde Türk Deniz Kuvvetlerinin hizmetine gireceği için. Ve ikinci olarak, aynı zamanda Türk Donanmasına birinci dereceden bir tehdit oluşturduğu için. Tabii bize tehdit oluşturmakta olan bir denizaltının tedarik edilmesinin muhtelif sakıncaları tartışılabilir fakat şimdilik konumuz bu değil.

Bize yönelik tehdit ve bizim sağlayacağımız caydırıcılık açılarında yani her iki yönde de Tip214'leri etkili bir şekilde değerlendirebilmek için ulaşılabilir durumda olanlardan çok daha fazla veriye ihtiyaç olduğu aşikârdır, hatta Almanyanın Türkiye'ye sağlayacağı verilerden de fazlasına.

İnsanlar çoğunlukla uluslararası istihbarat faaliyetlerinin tamamen izledikleri filmlerde ve okudukları romanlarda rastlanan türde casusluk yöntemleriyle gerçekleştirildiğini düşünür. Doğrusu özel ve hassas bâzı durumlar için bu tür casusluk çalışmaları da söz konusu olmakla birlikte aslına bakılırsa gerekli istihbaratın büyük bölümü açık kaynaklardan sağlanabilmektedir.

Açık istihbarat yoluyla kayba uğramak meselesi ile baş edebilmek gerçekten son derece zordur. Bu konudaki hassasiyetler ve zaaflar ise ülkelere ve toplumlara göre bâzı farklılıklar da arz edebilmektedir.

Yarı ölü durumdayken, henüz zamanı hissedemezken, bir kuvvet sırtımdan bastırarak yukarı doğru savurduğunda kulaklarımın algıladığı kısa ama güçlü bir patlama sesiyle birlikte benim için zaman tekrar başladı. Ayaklarımı yere basmaya çalışırken etraftaki sessizliği bozmaya devam eden kuvvetli zangırdamalar hafifçe zayıflayarak da olsa devam ediyordu.

Neredeyim? Bir rüyanın içinde mi? Yaklaşık olarak birinci saniyede az önce üzerinde uyumakta olduğum, vasattaki kamaranın sancak tarafındaki koltuğun üzerine oturdum, içerisi karanlık, ikinci saniye gibi ayağa kalkıp sol tarafımdaki açık kaportaya yöneldim. Gökyüzü siyah.

Önceki makalelerden birinde Milgem'in gövdeye bağlı sonarı ve yumrubaşı hakkındaki bazı hususlara dikkâtleri çekmek hedeflenmişti. Bu makalenin beklenenden fazla ilgi çekmesi üzerine belki konuyu devam ettirmenin ve diğer bazı hususları da kısaca ele almanın makûl hale geldiği düşünülebilirdi.

Velhasıl ikinci bölümde bu defa geminin denizaltı savunma harbi yetenekleri açısından bazı kısa değerlendirmeler yapılmaya çalışılacaktır. Milgem projesi çalışmaları ilk başladığı günden itibaren DSH hususu öncelikli olmuştu. Bu tercih Türk Donanmasının ihtiyaçları açısından son derece isabetli bir karardı.

Başlığı böyle atınca anlam değişik yönlere de kayabilir ama burada sadece torpil kelimesinin gerçek anlamı söz konusudur. Bu sayfada Türk Donanması tarafından halen kullanılmakta olan ve yakın gelecekte hizmete girecek olan bütün torpillere ait basit ve özet bir veri kaydı tutulması hedeflenmiştir.

Ayrıca her bir torpil daha ayrıntılı olarak da incelenmiştir/incelenecektir. Tabiatı gereği bu sayfadaki veriler devamlı olarak güncellemeye açıktır bu sebeple daha doğru bilgiler elde edildikçe değişecektir. Şunu da belirtmek gerekir ki bütün bu bilgiler kamuya açık olan kaynaklardan derlenmiştir ve gerçek anlamda bir gizliliği yoktur. Bu sebeple özellikle yeni nesil olanlar ile alâkalı bilgilerin hatalı olmaları da beklenebilir.

Türk Deniz Kuvvetleri için altı adet yeni denizaltı satın alınmasına yönelik ihale 2008 civarında sonuçlanmıştı. Tercih edilen denizaltı modeli bizden önce inşasına başlanma sırasıyla Yunanistan, Güney Kore ve Portekiz'in yaptığı gibi Tip214/1.800 sınıfı oldu. Küçük bazı farklar dışında bu dört ülkenin denizaltıları eşdeğer kabul edilebilir. Aslına bakılırsa daha önceki denizaltı tedarik faaliyetlerinden farklı olarak hiç olmazsa bu kez bir uluslararası ihaleye gidilmeye çalışıldı.

Çalışıldı demek yanlış değil zira gerçek rekabet şartları oluşturabilecek bir ihale ortamının sağlanabildiğini söyleyebilmek mümkün değildi. İhaleye görüntüde sadece üç ülke katıldı; Almanya (HDW), Fransa (DCNS) ve İspanya (Navantia). O zaman diliminde tek yaptığı Fransız denizaltılarını lisans altında üretebilmekten ibaret olan İspanyanın ihaleye katılıyor görünmesi bile anlamsızdı.

Aslına bakılırsa bu sayfadaki ile tamamen alâkasız farklı bir konuyu inceleyebilmek amacıyla gerekli olan bazı hesaplamaları yapabilmek için Milgem'in endazesine ihtiyaç olmuştu. Fakat haliyle elimde böyle bir veri olmadığından, yayınlanmış resim, çizim, ölçü gibi bütün bilgileri gözden geçirerek önce Milgem gövdesinin 3 boyutlu bir modelini oluşturmaya çalışmak icâb etti.

Endazenin tersine mühendislik ile elde edilebilmesi esnasında ise geminin tasarımı ile ilgili bazı hususlar özellikle dikkâtimi çektiği için öncelik değişti ve çalışma şimdilik asıl amacından uzaklaştı. Bu sebeple ilk önce geminin tasarımı ile ilgili bu hususları ele almaya karar verdim çünkü burada kısaca bahsedilecek olan mevcut tasarım tercihlerinin, devam edecek olacak Milgem-2 (TF-100 sınıfı) ve Milgem-3 (TF-2000 sınıfı) gemilerini de doğrudan ilgilendirdiği için, en azından benim bakış açıma göre son derece önemli olduğu varsayılabilir.

Daha önce de bahsedildiği gibi dünya üzerine yayılmış olan sıçrayan örümceklerin bazı türleri Üsküdar'da da yaşamaktadır. Bu vesileyle üçüncü olarak tanıtılacak olan örümcek ise Üsküdar'da oldukça bol bulunan yeşil gözlü "Saitis Barbipes" olacak. Saitis Barbipes'in insanlarla arası oldukça iyidir ve evlerin içinde de bulunabilir. Zaten bu sayfadaki bazı görüntüleri de bizim evin içinde ikâmet etmekte olan olanlara aittir.

En güzel sıçrayan örümceklerden biri olan saitis barbipes oldukça küçüktür. Bu türün erkeklerini tanımlayabilmek üçüncü çift bacakları üzerindeki siyah-beyaz uzun kıllardan oluşan süslü paçaları ile, gayet kolaydır. Dişiler ise hem erkeklerden daha küçüktür hem de bacaklarında böyle bir süs bulunmaz. Bu tanımlama ile kolayca fark edilebileceği gibi aşağıda görülen resimlerden sadece sonuncusu dişidir.

Başlıktaki mesele, konuya vakıf olmayan insanların alelade bakış açılarında sıkça dile getirilen bir soruyu oluşturur. Ama bu yöndeki bir soruya kesin olarak cevap verebilmek de pek kolay değildir. Bir denizaltının (ya da geminin, uçağın vesaire) gerçek savaş gücü ve değeri de ancak parçası olduğu donanmanın, ordunun, devletin, milletin ve hatta milleti oluşturan her bir insanın gücüyle birlikte bütün olarak değerlendirildiğinde tam anlamıyla bir kıymet ifade edebilir.

Kaldı ki en iyi denizaltının hangisi olduğu da tek başına, bir ehemmiyet arz etmez. Basit bir örnek vermek gerekirse; 2.Dünya Savaşı döneminde Alman denizaltı teknolojisi karşı tarafa göre açıkça üstün olmasına rağmen bu durum denizdeki mağlubiyetlerini önlemeye yetmemiştir.

Bununla birlikte eldeki temel teknik verilere dayanarak denizaltıların sadece mühendislik açısından karşılaştırılması ve buna bağlı olarak bir sonuca varılması keyfimize kalmıştır.

Tabiat İlimleri'nin zahirî ve sathî sihrine kapılan, ama bunlar hakkındaki bilgileri ise çoğu kere avâm için yazılmış olan vülgarize kitapların düzeyini aşmayan bir takım düşünür ve müfessirler ise Kur'ân'ın Tabiat İlimleri'nden yararlanarak tefsirini yeni bir tefsir metodu olarak telâkki etmişler ve ister muhkem isterse müteşâbih olsun, bütün âyetleri zorlamacı bir biçimde aklîleştirmeğe, Tabiat İlimleri ile ilişkili kılmaya kalkışmışlardır.

Bunlar Tabiat İlimleri'ni olduğundan daha güçlü göstermeğe çalışırken öte yandan da, son zamanda, bir takım kimseler Tabiat İlimleri'nin toplum üzerindeki etkilerini ve (aşağıda açıklanacağı gibi zâten mevcûd olmayan) ahlâkî yanını(!) tenkid ederek Pozitif İlimler'i islâmîleştirmek sûretiyle (!) ahlâkîleştirilmesi gerektiğini savunmağa başlamışlardır.

18.yüzyılın başlarından itibâren zafiyyet halini giderek arttıran ve özellikle kendisini, asrın son çeyreğinde Rus ve Avusturya cephelerinde uğranılan ağır mağlubiyyetler neticesinde acı bir şekilde hissettiren, Avrupa tarzında eğitimli ve düzenli bir ordu ve donanma, fennî topçuluk ve askerî teknik sınıflara, teknik eğitime ve dolayısıyla askerî mühendislik bilimlerine duyulan ihtiyaç, bu sahalarda bazı ilk adımların atılmasını kaçınılmaz kılmıştır.

Devletin çağdaş mühendislik hizmetlerini karşılayabilmek amacı ile ilk hamlede fevkalâde mütevâzı şartlar dahilinde eğitime açılan ve geliştirilmesinde, gerekli ölçü ve yeterlilik seviyesine getirilmesinde dâima güçlük çekilmekle beraber, nihâyet devamlılık arzedecek olan ilk müessesenin, daha sonraları yerleşen parlak ismiyle;

"Mühendishâne-i Bahr-i Hümayûn" yani "Devlet Deniz Mühendishânesi"

olduğu bilinmektedir.

Yanlış hatırlamıyorsam Ocak 2000 tarihinde, İstanbul'daki Deniz Müzesine yaptığım bir ziyaret sırasında duvarda asılı duran ve aşağıda gördüğünüz Barbaros Hayrettin Paşa'nın ünlü Sancağı'nın altında müze tarafından yazılmış sancak ile ilgili açıklamaları okuduğumda gözlerime inanamadım.

Söz konusu açıklamalarda özetle; resmin ortasındaki kılıcın alt bölümünün mason pergeli, kılıcın üst bölümünün ise hristiyan haçı olarak nitelendirildiğini ve teslisi simgelediğini ve Paşa ile etrafındakileri masonik bir hıristiyan ve yahudi karması (alttaki Mühr-ü Süleyman ya da diğer bir ismiyle Davut Yıldızı sebebiyle) olduğunun açıkça iddia edildiğini belirtsem sanırım yeterli olur.

Koca Murat Reis Arnavut kökenlidir. Gönüllü olarak katıldığı Turgut Reis'in yanına yetişmiştir. 1585'te Kanarya adalarına yaptığı seferle de tanınır. Cezayir Büyük Amiralliğine bağlı olarak çalışmış, özellikle 16.yüzyılın sonlarında ün kazanmıştır. Kanunî Sultan Süleyman zamanında Osmanlı donanmasına girdi. Muhiddîn Pirî Reis, Murat Ali Reis komutasında birçok savaşlarda bulunarak yararlılıklar gösterdi.

Barbaros Hayreddin Paşa'nın Haçlı Donanması amirali Andrea Doria ile yaptığı Preveze Deniz Savaşına (1538) Turgut Reis kumandasında, reis olarak katıldı. Savaşta gösterdiği başarı ününü arttırdı. Bu tarihten sonra Turgut Reis'in yanından ayrılmadı ve onunla deniz savaşlarına katıldı.